mehnavaz.com
مجموعه تخت سلیمان که در گذشته به شهر گنجک نیز معروف بوده است، چهارمین اثری است که از ایران در سال 1380 در فهرست میراث جهانی ملموس یونسکو به ثبت رسیده است. این منطقه حدود 124 هزارمتر مربع مساحت دارد و متشکل از یک سکوی مستحکم گرد با ارتفاع حدود 60 متر بالاتر از دشت های اطراف ساخته شده است که بر روی آن معبد آناهیتا، یک آتشکده زرتشتی و یک دریاچه طبیعی وجود دارد.
تخت سلیمان یک مجموعه فرهنگی، تاریخی و طبیعی است که آثار سکونت انسان از هزاره اول قبل از میلاد در آن یافت شده است و در دوره های مختلف تاریخی مادها، اشکانیان، ساسانیان و مغول ها یکی از مناطق حائز اهمیت و محل سکونت بوده است. به گفته برخی مورخان، تخت سلیمان همان زادگاه زرتشت پیامبر است.
قلعه تاریخی تخت سلیمان بازمانده از دوره ساسانیان با بخش‌های مختلفی همچون آتشکده آذرگشنسپ به عنوان یکی از مهمترین آتشکده های دوره ساسانی، آتشکده شاهی و جنگ آوران، ایوان خسرو، معبد آناهیتا و چندین آتشکده کوچک و دروازه‌ها و دیوارهای مستحکم از بناهای مهم تاریخی ایران و جهان به شمار می‌رود.
مجموعه باستانی تخت سلیمان قبل از اسلام به عنوان بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان به شمار می‌رفت اما در سال 624 میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراطور رومیان به ایران تخریب شد، بکارگیری سنگ‌های تراشدار و آجرهای بزرگ در ساخت این بنای تاریخی و واقع شدن دریاچه عجیب و همیشه جوشانی به عمق 112 متر در وسط این مجموعه جلوه زیبا و خاصی به این مکان تاریخی بخشیده است.
این مکان تاریخی در زمان ایلخانیان و در دوره حکمرانی آقاخان در قرن هفتم هجری به عنوان تفرجگاه تابستانی مورد استفاده قرار گرفت، این حکمران مغول با احداث بناهای مختلفی همچون سالن شورا، ایوان شرقی و ساختمان‌های 8 و 12 ضلعی یکبار دیگر جان تازه ای به مجموعه تاریخی تخت سلیمان تکاب بخشید.
آتشکده آذرگُشنَسپ، در شمال دریاچه واقع شده است و مهم ترین اثر تاریخی موجود در مجموعه تخت سلیمان است. این معبد زرتشتی یکی از مهم ترین معابد و پایگاه های زرتشت در دوره ساسانیان است. در قسمت روبه رویی آتشکده، حیاط شمالی و در شرق آن محل آتش مقدس است و در سمت شرق آتشکده تالار ستون‌داری قرار دارد. این آتشکده محل تاجگذاری شاهان سلسله ساسانیان بوده است. این آتشکده به طبقه جنگجویان و سپاهیان و شاهان اختصاص داشته‌است و تنها خانواده سلطنتی و فرماندهان نظامی حق عبادت در آنجا را داشته‌اند.
دریاچه تخت سلیمان که در دل سکوی تخت سلیمان قرار گرفته است، دریاچه ای اسرارآمیز است که افسانه ها و داستان های زیادی درباره آن و راز و رمزهایش نقل می شود. نکته جالب در مورد این دریاچه غیرقابل دسترس بودن به دلیل آغشته بودن به سم آرسنیک، رسوبات فراوان و عمق زیاد آن است و تاکنون کاوشگران و غواصان موفق به رسیدن به اعماق و کاوش بستر این دریاچه نشده اند. دریاچه تخت سلیمان در عمیق ترین نقطه 112 متر عمق دارد و چشمه ای جوشان در بستر، آبی 40 درجه را به آن می بخشد که در سطح حرارتش نصف می شود.
معبد آناهیتا در شمال شرقی دریاچه، معبدی منتسب به آناهیتا، الهه آب واقع شده است. مردمان در گذشته از این معبد برای ستایش آب استفاده می‌کردند. در اسناد تاریخی آمده است که مردم در زمان جنگ و حمله دشمنان، اشیا گرانبها و ارزشمند خود را درون دریاچه می‌انداختند و معتقد بودند آناهیتا از آنها در برابر دشمنان محافظت می‌کند.
همچنین کوه یا تخت بلقیس در ۸ کیلومتری شمال شرقی تخت سلیمان با دو قله با ارتفاع بیش از ۳ هزار متر قرار دارد. ارگ و استحکامات تاج و تخت بلقیس در قله جنوبی واقع شده است. استحکامات دارای برج دیدبانی مشرف به منطقه است. بر روی کوه می‌توان از منظره زیبای دریاچه‌ای که بین دو قله ایجاد شده لذت ببرید.
از دیگر جاذبه های تاریخی منطقه تخت سلیمان، زندان سلیمان است که تپه مخروطی است که در ۳ کیلومتری غرب تخت سلیمان با ارتفاع حدود ۱۰۰ متر بالاتر از دشت‌های اطراف با واقع شده است. در قله این تپه، گودالی به عمق ۸۰ متر و قطر ۶۰ متر وجود دارد که به احتمال زیاد در دو هزار سال پیش از آب پر شده است. علت چنین نامگذاری افسانه محلی است که می‌گوید اینجا مکانی است که در آن سلیمان، شیاطین نافرمان را زندانی کرده است. اما روایت‌های واقعی‌تر از قربانی دادن پادشاهان در دوران ساسانی خبر می‌دهد. گفته می‌شود درون گودال و فضای زندان پر از گاز گوگرد است که روایت دوم را تقویت می‌کند.
مجموعه تاریخی طاق بستان در دامنه کوهی به همین نام در شمال شرقی حاشیه شهر کرمانشاه قرار دارد .
وجود کوه و چشمه ای زیبا که دریاچه کوچکی را شکل داده در کنار این مجموعه تاریخی باعث شده این منطقه به گردشگاه اصلی کرمانشاه تبدیل شود که از گذشته های دور تا کنون مورد توجه بوده است .
طاق بستان در زبان بومی (کردی) طاق وسان گفته می‌شود. سان به معنی سنگ می‌باشد و به این ترتیب طاق بستان طاق سنگی معنی می‌دهد. این مجموعه در قرن سوم میلادی و در زمان شاهان ساسانی ساخته شده است .
در این محوطه ، آثاری از دوره ساسانی شامل سنگ نگاره اردشیر دوم و دو ایوان سنگی به نام های ایوان کوچک و بزرگ وجود دارد .
سنگ نگاره اردشیر دوم ، صحنه تاج ستانی اردشیر دوم نهمین شاه ساسانی را نشان می دهد .
ایوان کوچک در سمت چپ سنگ نگاره اردشیر دوم قرار دارد که دارای فضای مستطیل شکل به عرض 96/5 متر ، عمق 80/3 متر و ارتفاع 30/5 متر است . در این ایوان پیکره های شاهپور سوم و پدرش شاهپور دوم همراه با کتیبه هایی به خط پهلوی و به زبان فارسی میانه حجاری شده است .
ایوان بزرگ که مهمترین اثر در طاق بستان است در سمت چپ ایوان کوچک دیده می شود . دیوار انتهای ایوان به دو بخش تقسیم شده است . در بالا صحنه تاج ستانی خسرو پرویز ، شاه ساسانی و در پایین یک سوارکار نقش شده است . در دیواره های جانبی این ایوان نیز صحنه هایی از شکار گوزن و شکار گراز نقش شده اند . همچنین در در بخش فوقانی دیوار سمت چپ ایوان بزرگ ، سنگ نگاره ای از دوره قاجار با کتیبه ای به خط نستعلیق حجاری شده است . در این سنگ نگاره که رنگ آمیزی شده نیز هست محمدعلی دولتشاه پسر فتحعلی شاه قاجار نمایش داده شده که در دوره قاجار به طاق بستان اضافه شده است .
برج آرامگاهی سلطان زین العابدین فرزند میر بزرگ مرعشی آملی در مجاورت امامزاده یحیی ساری در خیابان امامزاده یحیی قرار دارد. زین العابدین بن کمال الدین مرعشی آملی یکی از شاهان مرعشیان تبرستان بوده است.
ساختمان این برج با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر، متشکل از سه قسمت بدنه، گردنه و گنبد هرمی شکل هشت وجهی است که تزیینات آجری آن به شیوه مقرنس کاری در بدنه و گردنه هر ضلع، به طرز زیبایی صورت گرفته و نظر هر بیننده ای را جلب می کند. روزنه یا پنجره هایی در اضلاع گردنه بنا، به منظور تأمین روشنایی داخل صحن بقعه نیز تعبیه شده است.برج سلطان زین العابدین به خاطر شیوه معماری و گنبد هرمی شکل هشت وجهی و همچنین تزیینات کاشیکاری، صندوق و در نفیس چوبی، در ردیف بهترین ابنیه تاریخی – مذهبی ساری به شمار می آید.قدمت تاریخی این بنا به آق قویونلوها 908-780ه.ق (تاریخ میلادی : 1501-1387م) بازمی گردد.
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
حمام وزیری مربوط به دوره قاجار است و در ساری، خیابان انقلاب، کوچه آب انبار نو در کنار خانه کلبادی قرار دارد. این حمام از لحاظ نوع معماری، مصالح و ویژگی های ساختمانی از ابنیه دیدنی و مشهور مازندران به شمار می‌رود.این حمام با مساحتی در حدود ۲۰۰ مترمربع دارای همه فضاهای لازم برای یک حمام سنتی شامل ورودی، سربینه، راهروی انتقالی هوا، گرمخانه، خزینه های آبگرم و سرد، سرویس بهداشتی و تون را دارا می باشد.
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
قلعه ملک بهمن یا شاهاندشت از قلعه‌های عظیم البرز و ایران است که در جاده هراز بخش لاریجان شهرستان آمل و مشرف به روستای شاهاندشت در ۷۵ کیلومتری جنوب آمل قرار دارد.این قلعه متعلق به حکام پادوسبانیان است که بر رویان، نور، کجور و رستمدار حکومت می‌کردند. بنای قلعه بر روی صخره‌ای حدود۲۲۰متر بالاتر از سطح اراضی شاهاندشت از لاشه سنگ‌های بزرگ و کوچک و ملات گچ و ساروج ساخته شده که به صورت طبقه طبقه و شامل اتاق‌ها و قسمت‌های مختلف ساختمانی است.این قلعه به دستور شاه عباس صفوی در ۱۰۰۵ فتح شد.
این قلعه از سنگ و نوعی ساروج که مخلوطی از شیر و تخم مرغ و نوعی خاک است ساخته شده و استحکام زیادی دارد به طوریکه دربرابر زلزله‌های قوی که در منطقه زلزله‌خیز لاریجان بارها خانه‌ها را ویران کرده و حتی با‌خاک یکسان کرده، مقاومت کرده است.از نظر مهندسی، طراحی بسیار جالبی دارد، هیچ راه ورودی از اطراف قلعه وجود نداشته و تنها راه ورود آن زیر زمینی بوده که امروزه مسدود است و کوهنوردان با امکانات و رعایت موراد ایمنی می‌تواننداز دیواره جنوبی قلعه به داخل صعود کنند. همچنین این قلعه در بالای آبشاری قرار دارد که به آبشار شاهاندشت معروف است.
مسجد وکیل در مجموعه بناهای زندیه، در کنار بازار وکیل و حمام وکیل در مرکز شهر شیراز قرار دارد. در غرب بازار وکیل و در انتهاى راسته شمشیرگرها مسجد وسیع بسیار زیبایى بنا شده است که به نام مسجد سلطانى وکیل یا مسجد وکیل شهرت دارد. این بنا یکی از بناهای زیبا و بسیار مستحکم دوره زندیه می‌باشد که از لحاظ هنری و معماری دارای اهمیت زیادی است.
این مسجد به دستور کریمخان زند ساخته شده است. بنای مسجد وکیل دربرگیرنده سردر مجلل، صحن ایوان های شمالی و جنوبی، شبستان های جنوبی و شرقی، رواق های شرقی و غربی و حیاط کوچک کناری است. پس از ورود به مسجد از سردراصلی آن و عبور از یک هشتی و راهرویی عریض وارد صحن مسجد می شویم. صحن مسجد با تخته سنگ هایی وسیع و قطور مفروش گردیده است. در وسط حیاط بزرگ مسجد وکیل حوض سنگی زیبایی به طول 40 متر و عرض 5 متر ساخته شده است.
مسجد وکیل دارای سه طاق مجلل و باشکوه است. طاق سردر ورودی، طاق مروارید در شمال مسجد و طاق جنوبی ورودی شبستان بزرگ از شاهکارهای معماری دوره زندیه است. طاق مروارید که بر آن دو گلدسته زیبای مسجد بنا شده است از زیبایی خاصی برخوردار است. کاشی کاری طاق ها و جرزها از کاشی های هفت رنگ ساخته شده و خطوط کتیبه ها به خط نستعلیق است. دور طاق مروارید با قلم درشت و خط ثلث عالی سوره مبارکه جمعه به صورت هلالی نوشته شده است.
در پشت ایوان جنوبی، شبستان تابستانی مسجد واقع شده است که دارای 48 ستون سنگی یکپارچه با طرح مارپیچ زندیه به ارتفاع 5 متر و قطر 80 سانتی متر با طاق های ضربی متناسب با کاشی کاری های زیبا می باشد. شاید بتوان گفت ستون های سنگی این شبستان جالب توجه ترین بخش از مسجد وکیل است. همچنین یک منبر چهارده پله ای از سنگ مرمر یکپارچه در کنار محراب شبستان قرار دارد. ابن منبر در نوع خود بی مانند است. سنگ آن را به فرمان کریمخان زند از معادن مراغه آذربایجان به شیراز آورده اند و در ابتدا به صورت سنگی بزرگ بوده که آن را تراشیده و منبر را در آن درآورده اند.
در قبله شبستان محراب زیبای مسجد قرار دارد. پایین محراب تا ارتفاع 1.5 متر سنگ مرمر است و بقیه آن از کاشی های هفت رنگ که دارای نقش گل و بوته است، آراسته شده و در سقف آن مقرنس کاری زیبایی انجام شده است. امتداد کاشی کاری ها به طاق جنوبی می رسد و معماری محراب و طاق ها به گونه ای است که صدای خطیب مسجد یا مکبر به دلیل انعکاس صدا می توانسته است به راحتی به گوش همه مستمعین برسد.
شبستان زمستانی مسجد وکیل در پشت اتاق های جبهه شرقی قرار دارد و دارای 12 ستون سنگی ساده است. در کتیبه های سردر ورودی و حاشیه ایوان از آیات قرآنی با خطوط ثلث و نسخ سفید در زمینه لاجوردی استفاده شده است. نام های فتحعلیشاه و ناصرالدین شاه قاجار و حکمرانان دیگر هم با ذکر سال و تاریخ متعدد به چشم می خورد.
تاریخ بناى این مسجد سال 1152 شمسی و 1187 قمری، همزمان با بناى بازار و میدان در زمان کریمخان زند بوده و مساحت کل بنا 11000 مترمربع است . این بناى تاریخى به شماره 182 در تاریخ 18 تیرماه 1311 در فهرست آثار ملى ایران به ثبت رسیده و تحت مراقبت و حفاظت این سازمان است .
سرای مشیر یا سرای گلشن از آثار دوره قاجاریه در شیراز است که در انتهای جنوبی بازار وکیل در گوشه شرقی آن قرار گرفته است. سرای مشیر توسط میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک در سال 1250 هجری شمسی احداث شده است. او این سرای را با همه متعلقاتش اعم از تیمچه و بازار و ... را طبق وقف نامه ای که بر سر در این سرای نوشته شده است، وقف امام حسین (ع) کرده است. بخش هایی از این بنا نظیر کاشی ها و در های فرسوده شده در دهه پنجاه بازسازی شده است. همچنین در سال 1397 نیز سرای مشیر مورد مرمت و احیا قرار گرفت.
سرای مشیر در چوبی بزرگ، سردر و ورودی با کاشی کاری های زیبایی دارد که نگاه هر رهگذری را به خودش جلب می کند. در ابتدا شما حجره هایی تو در تو خواهید دید که به صنایع دستی اختصاص دارند. پس از عبور از راهرو میان این حجره ها، با حیاط بزرگ و زیبای سرای مشیر رو به رو خواهید شد که حوض بزرگی در میان آن قرار دارد و اطراف حوض نیز درختان بزرگ نارنج خودنمایی می کنند. نیمکت هایی نیز برای استراحت کسبه و گردشگران در زیر سایه درختان قرار دارد. حجره های سرای مشیر در دو طبقه قرار گرفته اند. حجره های همکف و طبقه بالا دور تا دور حیاط بزرگ سرای مشیر قابل مشاهده هستند.
سرای مشیر دارای طرح و نقشه ای دایره ای (هشت گوش) است. معماری این سرا برگرفته از کاروانسراهای دوران صفوی است. شواهد نشان می دهد این مجموعه از قدیم مورد توجه شهروندان و جهانگردان خارجی بوده است. بازار سرای مشیر از گذشته مرکز عمده تجارت و داد و ستد در در شیراز بوده است و در حجره های آن تجار و بازرگانان درجه اول شیراز سکونت داشته اند.
سازمان میراث فرهنگی، این بنا را در سال 1347 ه.ش با شماره 424 به ثبت تاریخی رسانید .جایی که روزانه پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. این بنا امروزه به محلی تبدیل شده تا بخشی از صنایع دستی استان فارس در آن به نمایش درآید. در محوطه سرای مشیر 10 فروشگاه متعلق به میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری برای حمایت از تولید کنندگان و صنعتگران صنایع دستی قرار داده شده تا محلی برای عرضه تولیدات صنعتگران استان فارس باشد. در سرای مشیر بیش از 60 رشته تولیدات صنایع دستی را می توان ملاحظه کرد.برای نمونه می‌توان به صنایع خاتم‌سازی و معرق، حکاکی و قلم زنی روی مس و برنج، و تراش سنگ‌های قیمتی، ساخت زیورآلات دست‌ساز سنتی نقره و طلا و گبه بافی اشاره کرد.
کلیسای سیر یا مارسرگیز ارومیه، بنایی سنگی با قدمتی مربوط به دوره ساسانیان، در دامنه ارتفاعات زیبای کوه سیرداغی در نزدیکی شهر ارومیه واقع شده است. کلیسای تاریخی سیر مکانی معنوی و به دور از شلوغی های شهر است که همواره مورد اقبال و توجه گردشگران داخلی و خارجی و به ویژه مسیحیان و ارامنه ساکن آذربایجان غربی قرار دارد.
در سردر ورودی این کلیسا نوشته‌ای وجود دارد که حدود 30 سال پیش این نوشته توسط مسئول کلیسا ویلسون یونان، ترمیم شد که طبق این نوشته این کلیسا حدود 18 قرن است که دست نخورده باقی مانده است. خوشبختانه با اینکه مسیحیان و گردشگران زیادی در این کلیسا تردد می کنند اما این کلیسای سنگی همچنان مستحکم مانده است.
ارتفاع درب ورودی این کلیسا کوتاه است و هر شخص هنگام ورود به حالت تعظیم در می آید که نشانه احترام به کلیسا و دو شخصیتی است که در این مکان مدفون هستند. البته در حالت کلی این رسم اکثر کلیساهای تاریخی است. سقف کلیسا طاق گهواره ای است و دیوار های قطور کلیسا را با سنگ های نامنظم و با ملات ماسه و آبک بنا کرده اند. کلیسای مارسرگیز از دو بخش مجزا که توسط یک درب ورودی به هم مرتبط اند تشکیل شده است. سالن ضلع جنوبی به نام مارسرگیس و سالن ضلع شمالی به نام ماربرگوس معروف می باشد.
در کلیسای مارسرگیز دو قدیس به نام های مارسرگیز و ماربرگوس دفن شده‌اند که کلمه مار در زبان عاشوری به معنای حضرت است. یعنی حضرت سرگیس و حضرت برگوس. در تاریخ آورده‌اند مارسرگیز (حضرت سرگیس) و ماربرگوس (حضرت برگوس) که به ترتیب فرمانده کل ارتش روم و معاونش بوده‌اند پس از گرویدن به دین مسیحیت و تبلیغ برای آن، توسط پادشاه روم احضار و به ایران تبعید می‌شوند. پادشاه به فرمانده منطقه می‌گوید درصورتی‌که این دو شخص به مکان کنونی کلیسای سیر بیایند آنها را اعدام کند. سرگیس و برگوس که اصرار به ماندن در این مکان را داشتند به طرز فجیعی کشته می‌شوند.
سه قرن بعد که حکومت روم به حکومتی مسیحی تبدیل می‌شود، دستور ساخت کلیسای مارسرگیز را در جوار آرامگاه این شهیدان راه مسیحیت می‌دهد. این مکان اکنون یکی از زیارتگاه‌های مهم مسیحیان در سرتاسر جهان به شمار می‌رود و روزهای یکشنبه مراسم عبادی باشکوهی حتی در سردترین و گرم‌ترین روزهای سال در آن برگزار می‌شود.
همچنین طبق مندرجات کتب مورخين آشوری‌ها، کلیسای مارسرگیز در دوره قبل از اسلام و در زمان خسروپرويز به مناسبت غلبه ايرانيان بر روميان به دستور همسر خسرو، شيرين که یک مسیحی بود، ساخته شده است.
طبق گفته بازدیدکنندگان این مکان معمولا بسته است و روزهای یکشنبه باز می شود. کلیسای مارسرگیز در دامنه کوه سیرداغی و در نزدیکی جاده گردشگری سلامت سیر قرار دارد و امکانات رفاهی در کوه سیر برای گردشگران فراهم شده است.
برج تاریخی سه گنبد، یکی از آثار به جا مانده از دوره سلجوقی است و براساس شواهد و کتیبه های موجود، این بنای تاریخی آرامگاهی برای یکی از بزرگان دوران سلجوقی است که به دستور یکی از امرای ارومیه به نام شیث قاطه المظفری در سال 580 قمری ساخته شده است.
بنای سه گنبد از نظر معماري با مقبره‌های قرن ششم هجری قمری به خصوص مراغه و ساير مقبره‌های دوره سلجوقی شباهت فراواني دارد. در سال های 1348 و 1351 نیز حفاری ها و بررسی های تاریخی منجر به کشف قبوری در این محل شد و آرامگاه بودن این مکان تاریخی را ثابت کرد.
بنای تاریخی سه گنبد با شکلی مدور و استوانه ای به قطر 5 متر و ارتفاع 13 متر است و دو اطاق مجزا به صورت دوطبقه در آن ساخته شده است. این برج تاریخی در میان محوطه ای به مساحت 700 مترمربع واقع شده است.
طبقه اول برج سردابه است و طبقه دوم بنا مانند ساير مقابر دوره سلجوقي روي سردابه احداث شده است. سردابه سه گنبد دارای پوششی قوس‌دار است و بدين وسيله از طبقه دوم مجزا مي‌شود. درب کوچک طبقه اول 170 سانتي متر ارتفاع دارد.
طبقه دوم که اتاق مقبره خوانده مي‌شود، دارای دری به ارتفاع 250 سانتي متر است و به عبارت ديگر بنای استوانه‌ای دارای دخمه‌ای است که قسمت فوقانی آن را به وسيله آجر تبديل به بنايي شامل اتاق مقبره کرده‌اند و ورودی آن در يک قالب معماری پر نقش و نگار در بدنه استوانه‌ای برج تعبيه شده است. تزئينات سر در ورودی مقبره نيز قابل توجه است و به صورت قطعه های سنگ و گچ با نقوش هندسی و کتيبه به خط کوفی تزئين شده است.
مصالح قسمت‌های تحتانی بنا تا ارتفاع حدود 3.6 متر از سنگ‌های تراش خاکستری رنگ ساخته شده و از اين قسمت به بالا تمام مصالح بنا از آجرهای چهار گوش بوده به نوعی بر زيبايی ظاهری بنا افزوده است.
همچنین قابل ذکر است که در محوطه بنای تاریخی سه گنبد، سنگ های تاریخی از دوره های مختلف تاریخی تحت عنوان موزه سنگ قرار داده شده است و جلوه ای باستانی و تاریخی به این مکان داده است.
بازار تاریخی ارومیه که در مرکز و بافت قدیمی شهر واقع شده، از دوران صفویه تا کنون یکی از مراکز خرید اصلی شهر و همچنان پر رونق است. بازار ارومیه بین اهالی این منطقه با نام «اوستو اؤرتولو بازار» معروف است. این بازار تنوع فراوانی از انواع کسبه را شامل می شود و یکی از جاذبه های گردشگری محبوب میان گردشگرانی است که به ارومیه سفر می کنند.
بازار سنتی ارومیه در حالت کلی به شکل مستطیل ناقص است و حدود 60 هزار مترمربع مساحت دارد و حدود 1000 واحد مغازه با کاربری‌های مختلف را در خود جای داده است، بازار سنتی در مجموع شامل 7 تیمچه و سرای بزرگ، 5 حمام قدیمی را شامل می‌شود. قدیمی‌ترین بخش‌های این بازار به دوره صفویه و ادوار بعد از آن تعلق دارد، در گوشه و کنار این بازار تاریخی حمام‌هایی نیز وجود دارد که تاریخ شناسان قدمت آنها را متعلق به دوره زندیه و قاجار می‌دانند.
مسجد جامع ارومیه نیز در مجموعه بازار تاریخی ارومیه قرار گرفته است و قدمت آن به دوره سلجوقی برمی گردد و یکی از آثار تاریخی مهم و دیدنی ارومیه محسوب می شود. همچنین بازار ارومیه در مجاورت با مسجد اعظم ارومیه قرار دارد و سردر ورودی اصلی بازار ارومیه از طرف مسجد اعظم، یکی از جلوه های زیبای معماری ایران است.
در هر راسته از بازار ارومیه، مغازه‌ها با شغل‌ها و عملکرد‌های مختلفی، مشغول به فعالیت می‌باشند که عبارتند از: مس گرها، زرگران، چاقو سازان، فرش فروشان، بذر فروشان، بلورفروشان، کفاشان، عطاران، بزازان، لبنیات فروشان، پوشاک فروشان و غیره که مجموعه ای بسیار دیدنی در بازار ارومیه به وجود آورده اند. این بازار از ایام قدیم به گونه ای بود که بتواند تمام نیازهای افراد را برآورده کند به ویژه روستاییانی که برای خرید به مرکز شهر ارومیه می آمدند.
راسته های بازار تاریخی ارومیه شکل سنتی خود را حفظ کرده‌اند و از طریق چهار سوق‌هایی به هم ارتباط پیدا می‌کنند و حالت تو در تویی را ایجاد کرده اند که علاوه بر افزودن زیبایی ظاهری بازار گشت و گذار در بین راسته‌های مختلف را برای بازدید کنندگان آسان‌تر کرده اند. امروزه با وارد شدن از در ورودی اصلی بازار، ابتدا مغازه‌های لبنیات فروشی به چشم می‌خورند و بعد می‌توان وارد راسته زرگرها شد. با گذشتن از این راسته فرش‌های ابریشمین اصیل در بازار شهر توجه‌ها را به خود جلب می‌کنند.
با وجود تنوع شکل طاق‌ها و گنبدها، مجموعه بازار از سادگی ویژه‌ای برخوردار است، مصالح تمام راسته بازار و چهارسوها از آجر انتخاب شده و اکثرا فاقد اندود ساده گچ است.
مسجد جامع ارومیه یکی از مساجد باشکوه و مهم چهارطاقی ایران است و تاریخی ترین بنای شهر ارومیه نیز به شمار می رود. این مسجد در محدوده بازار تاریخی و بافت قدیمی شهر ارومیه واقع شده و با دو در ورودی که از صحن آن منشعب می شود به راسته سنگ تراشان و بازار عطاران راه دارد.
از سازنده و تاریخ ساخت بنا اطلاع دقیقی در دست نیست اما مطالعات تاکنون نشان داده است که مسجدجامع ارومیه پیش از آن که مسجد باشد، معبدی قدیمی بوده که به مسجد تبدیل شده است. بر این اساس گروهی آن را آتشکده زرتشتی، گروهی کلیسا و عده ای هم مسجدی قدیمی تر دانسته اند.
این مسجد شامل قسمت های مختلف می باشد که عبارت اند از : 1- شبستان گنبددار قدیمی 2- محراب موجود در داخل شبستان گنبددار 3- چهل ستون قدیمی متصل به شبستان گنبددار 4- حجره های قدیم اطراف صحن مسجد 5- قسمت های نوساز اطراف صحن
بر اساس مطالعات انجام شده، قدمت هسته اولیه بنای فعلی مسجد جامع ارومیه _شبستان گنبددار_ به دوره سلجوقی باز می گردد. شبستان گنبد دار مربعی شکل است و به خاطر گنبد خوش ترکیب، عظمت و ارتفاع عرض دهانه و داشتن محراب گچبری ارزشمند بسیار مهم و دیدنی است. از مهمترین عوامل تزئینی مسجد کتیبه‌های کوفی دور گنبد و گچ بری محراب آن است.
محراب گچبری که در ضلع جنوبی شبستان گنبد دار واقع شده یکی از بخش های قابل توجه مسجد جامع ارومیه است که در سال 676 هجری قمری و دوره ایلخانی در زمان آباخان مغول ساخته شده است. این محراب یکی از قدیمی ترین، پرکارترین و بزرگترین محراب های گچبری ایلخانی است و گچبری بسیار زیبای آن شبیه به پارچه ای توری است.
چهل ستون قدیمی متصل به شبستان گنبد دار در ضلع جنوبی صحن قرار دارد و کف آن پایین تر از سطح صحن است. این شبستان با ستون های سنگی نسبتا قطور و طاق گنبد آجری است و با مقرنس های گچبری شده، تزئینات گچی رنگ آمیزی شده به اشکال ترنج و سر ترنج و کاشی های خشتی هفت رنگ تزئین شده است. به گفته برخی کارشناسان زمان ساخت چهل ستون جدیدتر از شبستان گنبددار بوده و این چهل ستون به سبب صدمات وارده چندین بار مرمت شده است همچنین در خاک‌برداری از کف آن تعدادی اشیای متعلق به دوره ایلخانان به دست آمده است.
همچنین در اطراف صحن مسجد جامع حجره‌های قدیمی وجود دارد که بر اساس گفته‌های باستان شناسان مربوط به اوایل دوره زندیه و بر اساس سنگ نوشته موجود، زمان احداث آن 1184 هجری قمری است. در دوره های مختلف نیز بنای مسجد مورد بازسازی قرار گرفته است از جمله در سال 1184 هجری قمری به دستور حاکم شهر ارومیه تعمیراتی در مسجدجامع صورت پذیرفت.
کلیسای ننه مریم یا حضرت مریم یا شرق آشور ، اولین کلیسای مشرق زمین و دومین کلیسای قدیمی جهان پس از کلیسای بیت‌لحم فلسطین است که در خیابان خیام ارومیه و در محوطه ای بزرگ واقع شده است و هر یکشنبه آشوریان برای ادای فرایض دینی به این کلیسا می آیند
این کلیسا در سال 32 میلادی بنا نهاده شده است و پیش از آن نیز یکی از آتشکده های زرتشتیان بوده است. سه نفر از موبدان این آتشکده، پس از مشاهده حرکت ستاره درخشانی به سمت شرق میلاد مسیح را پیش بینی می کنند و راهی اورشلیم می شوند. وقتی از سفر باز می گردند، آتشکده را به کلیسا تغییر کاربری می دهند که امروزه ما آن را به عنوان کلیسای ننه مریم می شناسیم. مطابق نظر کارشناسان سنگ قبر سه موبد مذکور در سالن ورودی کلیسا نگهداری می شد تا اینکه در سال 1915 میلادی توسط میسیون روس های ارتدوکس به یکی از موزه های ' کیِف ' منتقل شد.
پس از آن کلیسای ننه مریم یا شرق آشور چندین بار مورد مرمت قرار گرفت. در سال 642 میلادی، شاهزاده ای چینی به نام بافری برای ملاقات اسقف اعظم نینوا به بین النهرین و سپس به ارومیه آمده و پس از اقامت در کلیسای ننه مریم به مرمت آن پرداخت. به نظر می رسد بنای فعلی کلیسا در دوره ساسانی شکل گرفته باشد.
معماری این کلیسا با آنچه از کلیسا در ذهن دارید متفاوت است و خبری از جزئیات و تزئینات چشم گیر در آن نیست و سادگی این مکان توجه شما را جلب خواهد کرد. دلیل این امر نیز اعتقاد آشوریان به پرهیز از هر گونه آراستن و تزئین کردن کلیساهای خود است که در مورد این مکان مذهبی نیز چنین رفتار شده است. حتی برای خوشبو کردن فضای داخلی کلیسا اغلب از گیاهان معطر خودرو استفاده می شد و در این کلیسا هرگز از عکس و شمایل قدیسان استفاده نشده است.
کلیسای ننه مریم ساختمان مربعی شکل و در عین سادگی از استحکام فوق العاده برخوردار است و از نظر تقسیمات داخلی دارای یک محراب، چند اتاق، چند هشتی و سالن اصلی است. بازدیدکنندگان هنگام ورود به این مکان، تابلویی را مشاهده می‌کنند که جمله زیر روی آن نوشته شده است : «نعلینت را از پاهایت بیرون کن؛ زیرا مکانی که در آن ایستاده‌ای، زمین مقدس است»
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
کاروانسرای سنگی علی آباد که به آن قلعه علی آباد نیز گفته می شود با قدمتی مربوط به دوره سلجوقی در جاده قدیمی قم – ری و نزدیکی روستای علی آباد قم قرار گرفته است. این بنای تاریخی در مسیر شاهراه اصلی شمال شرقی به جنوب غربی ایران قرار دارد و در گذشته موقعیت جفرافیایی ویژه ای برای تردد مسافران بوده است.
این بنای سنگی در زمان صلح به عنوان کاروانسرا و در زمان جنگ، دژی نظامی به شمار می رفت. پس از پیمودن مسیری 35 کیلومتری از جاده قم - ری در جوار روستای علی آباد و در گردنه علی آباد ، کاروانسرای سنگی را می توان مشاهده کرد. بالای گردنه نیز میل تاریخی سلجوقی دیده می شود.
طبق کاوش های انجام شده مصالح مهم این بنای تاریخی را سنگ لاشه ها و ملاط آن را گل، آهک و گچ زبر تشکیل می دهد که در استحکام بنا نقش مهمی داشته است همچنین برای تزئین بخش هایی از قلعه سنگی می توان خشت های خام و آجر را نیز مشاهده کرد.
قلعه سنگی علی آباد دارای 7 برج به بلندای 10 تا 14 متری از سطح زمین است که برای جلوگیری از رانش دیواره ها بنا شده است و در گذشته به عنوان دیده بانی و محل حفاظت از کاروانسرا مورد استفاده قرار می گرفته است.
کاروانسرای علی آباد به صورت چهار ایوانی با دیوارهایی به ضخامت دو تا سه متر دارای حیاطی مرکزی و حجره های مختلف است که طول هر ضلع این بنا بیش از 67 متر است و در داخل سازه، هر یک از استطبل های نگهداری از حیوانات دارای 10 متر عمق هستند.
کاروان سرا مشتمل بر 31 اتاق است، اتاق هایی که مستقیما با هوای آزاد ارتباط دارند و برای قرار دادن توشه و بار مسافران است. اتاق هایی هم در مدخل سمت چپ کاروانسرا برای مهمانان ویژه ساخته شده بود.
با توجه به کشف چند سکه مغولي از سده هاي 7 و 8 هـ ق، احتمال مي رود باني اين کاروانسرا غازان خان(694هـ. ق) و حتي تاريخ ساخت کاروانسرا مقدم بر حکومت پادشاه مغول باشد.
این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۲۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
میل سلجوقی نیز که روزگاری راهنمای کاروان های کویر و جهت یاب برای آن ها بوده است از دور خود نمایی می کند و بالای گردنه علی آباد و بر فراز کوه قرار دارد.
منبع : isna.ir - afracamp.ir - wikipedia.org
خانه تاریخی تیزنو ، یکی از قدیمی ترین و بزرگترین خانه های تاریخی شهر دزفول است که در محله قلعه و نزدیکی رود دز واقع شده است. از بام این خانه تاریخی می توانید رود دز را مشاهده نمایید. خانه تیزنو با نمای آجری و معماری سنتی، نمایانگر زندگی نسل های گذشته و تاریخ شهر دزفول است.
بنای اولیه خانه تیزنو در دوره صفوی ساخته شده است و در دوره قاجار و پهلوی اول تغییراتی در آن صورت گرفته است. درب اصلی این بنا رو به یک میدان باز می‌شود که در آن جا مسجد محله قلعه قرار دارد. خانه تیزنو دزفول مانند اکثر خانه های قدیمی ایرانی در ابتدای ورودی خانه، هشتی دارد. هشتی فضایی چند ضلعی است که کل خانه را از دید غریبه‌ها مخفی نگه می دارد به طوری که اگر در خانه باز بماند داخل خانه از خیابان قابل دیدن نیست.
این خانه تاریخی هشت دری است یعنی هشت در ورودی دارد و با عبور از این درها، ایوان مرکزی مشاهده می شود. ایوان دارای چندین اتاق است و غلام گردش، شبستان و شوادون از دیگر بخش های این خانه به حساب می آیند. فضای اصلی خانه تیزنو، اصطلاحا درونگرا است. یعنی در مرکز فضای خانه قرار گرفته و حیاط های بیرونی آن را احاطه کرده اند. کف حیاط آجر پوش است و طبقه همکف آن به وسیله چهار پله از حیاط بالاتر قرار دارد. طاق های خانه تیزنو یکی از دیدنی ترین بخش های آن هستند. چرا که در قسمت بالای طاق‌ها آجرچینی ها طرح‌های متنوعی ایجاد شده و شیشه‌های رنگی ارسی آن نمای زیبایی به وجود آورده اند.
از سال 1391 خانه تاریخی تیزنو به عنوان پایگاه مشترک تدوین پرونده های نامزدی میراث جهانی- دزفول و نمایندگی دفتر یونسکو، مورد استفاده قرار گرفته است و همچنین یکی از جاذبه های گردشگری مهم شهر تاریخی دزفول به شمار می رود.
محوطه باستانی هفت تپه، بقایای شهری بزرگ مربوط به دوره ایلام میانی حدود قرن 14 و 15 پیش از میلاد است. تا سال 1344 باستان شناسان این شهر تاریخی را شناسایی نکرده بودند. در طرح توسعه کارخانه نیشکر هفت تپه، طاقی آجری از زیر خاک سربر آورد و این موجب آغاز کاوش های باستان شناسی به سرپرستی مرحوم عزت الله نگهبان در این منطقه شد. با تداوم این کاوش ها، در سال 1352 نیز موزه هفت تپه جهت حفظ و نگهداری آثار کشف شده از این محوطه باستانی، تاسیس گردید.
هفت تپه در 15 کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش و بین شهر شوش و معبد چغازنبیل واقع شده است و قدمت بیشتری نسبت به چغازنبیل دارد. با توجه به آثار و لوحه های به دست آمده از این محوطه، احتمال می رود که نام این شهر باستانی "کبنک" بوده باشد.
چند مرحله حفاری و کاوش در این شهر تاریخی انجام شده است. اولین کاوش از سال 1344 تا 1357 به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان ، آثار یک مجموعه آرامگاه و دو ساختمان بزرگ خشتی به دست آمد. يکي از آرامگاه هايی که حفاری شد به گفته دکتر نگهبان آرامگاه تپتی آهار _پادشاه ایلامی_ و ملکه او است و اين موضوع در سنگ نبشته ای که در محوطه آرامگاه بود نوشته شده است. در اين آرامگاه حدود بيست و يک اسکلت وجود داشت که پس از هر تدفين در آرامگاه با آجر بسته ميشد و در تدفين بعدی آن را باز مي کردند.
دومین مرحله کاوش از سال 1380 به سرپرستی دکتر بهزاد مفیدی نصر آبادی از دانشگاه ماینز آلمان آغاز گردید. در ابتدا با انجام اندازه گیری های ژئوفیزیکی پنج مجموعه عظیم در بخش شمالی شهر مشخص شدند. در مراحل بعدی بخشی از یکی از مجموعه ها و همچنین یک ساختمان بایگانی اسناد اداری در جنوب شهر کاوش شدند. در ساختمان اداری آرشیوهای الواح گلی به خط میخی اکدی قرار داشتند. همچنین در این مرحله از کاوش ها، اسکلت های دو انسان، تابوت سفالی و خمره های بزرگ ویژه تدفین و اشیایی که به همراه مردگان دفن می شد به دست آمد. برخی مردگان در درون کوزه ها و با تشریفات خاص و برخی دیگر ساده دفن شده اند که احتمال می رود این تفاوت ناشی از سطح اجتماعی و توان اقتصادی بازماندگان این مردگان بوده است.
در سال 1391 کشف جدیدی پرده از بخشی از تاریخ مبهم این شهر باستانی برداشت. در پشت یکی از ساختمان های بزرگ شهر، چندصد اسکلت در کوچه بر روی هم انباشته شده بودند که نشانگر کشتار مردم شهر در اواخر قرن 14 پیش از میلاد بودند. کاوش های باستان شناسی مشخص کردند که بخشی از بناهای شهر بر اثرآتش سوزی از بین رفته اند و شهر پس از ویرانی هیچگاه رونق قبلی را بدست نیاورده و فقط سکونت های کوچک در دوران متاخرتر پارتی و ساسانی در آن برپا شده اند.
زیگورات چغازنبیل یا معبد اینشوشینک ، معبد باستانی ، هرمی شکل و طبقه طبقه است که توسط ایلامی های باستان در حدود 1250 سال قبل از میلاد ساخته شده است. این بنا در محوطه ای نزدیک به شهر شوش استان خوستان واقع شده است. زیگورات تلفظ اروپایی واژه ی "زیقور توی اکدی" است که در متن های بابلی_آشوری به معنای «معبد طبقه طبقه» و «ستیغ کوه» آمده. بنابراین زیگورات معبدی طبقه طبقه بوده که مانند قله ی کوه انسان ها را به آسمان نزدیک تر می نمود.
بر اثر کاوش ها و قرائت آجرنوشته ها و کتیبه های ایلامی به دست آمده، دانسته شد که نام این محوطه باستانی "دور اونتاش" است که به فرمان "اونتاش گال" یکی از پادشاهان سلسله ی ایلام میانه در دوره طلایی ایلام بنا شده است. چغازنبیل را باید محوطه ای عبادتی و آیینی به شمار آورد که درواقع در مراسمی خاص مورد استفاده ی زائران قرار می گرفته و سکونت دائمی نیز در آن وجود داشته است.
زیگورات چغازنبیل و دیگر معابد پیرامون آن، همگی داخل یک حصار (حریم) مقدس قرار گرفته اند. زیگورات در دو مرحله ساخته شد. در آغاز بنای مربعی با حیاط مرکزی بود. از حیاط به منظور برگزاری مراسم آیینی و مناسک مذهبی استفاده می شد. اما حدود سال 1250 قبل از میلاد ، اونتاش گال مصمم می شود، معبدهای یک طبقه ی نخستین را به زیگوراتی عظیم و رفیع و پنج طبقه تبدیل نماید تا همچون کوهی مقدس در جلگه ی پست شوش جلوه نمایی کند.
معماران اونتاش گال در مرکز حریم مقدس ، بنای زیگورات را به شکل مربع و در ابعاد 105/20 در 105/20 متر که اضلاع آن 90 درجه از جهات جغرافیایی انحراف داشته باشد، طراحی کردند. بخشی از معبد هایی که پیش از آن و در دوره اول ساخته شده بود زیربنای این زیگورات قرار گرفت. این زیگورات پنج طبقه داشت و به صورت هرم از پایین به بالا کوچکتر می شد. که در حال حاضر دو و نیم طبقه از این زیگورات باقی مانده و قابل مشاهده است.
این معبد که در مرحله دوم ساخته شد و به چغازنبیل معروف است، 369 متر مربع وسعت داشت و شمار کمی از افراد والامقام و کاهنان اجازه ی ورود به این بخش از معبد را داشتند. راه پله های بسیار بلند که قسمتی از آن پوشش طاق آجری داشت و بخشی برای استفاده از نور، بدون سقف بود، به معبد اعلی راه می یافت. شواهد و یافته های باستان شناختی از جمله یکی از کتیبه ها حاکی از آن است که بدنه ی این معبد با آجرهای لعاب دار به رنگ های آبی و سبز با قاب نقره ای و طلایی، آراسته به اشکال هندسی گرد و لوزی و نیز با گل میخ های سفالین لعاب دار تزئین شده بود که تاکنون کهن ترین آثار لعاب دار ایران شناخته شده اند.
در سال 1304 شمسی زمین شناسانی که در جستجوی معادن و ذخایر نفتی جنوب بودند، حین بررسی های هوایی خود تپه ای عظیم را در دشت شوش مشاهده نمودند و کشف خود را به هیئت باستان شناسی فرانسه که در تپه های شوش به کاوش مشغول بودند اطلاع دادند. بدین ترتیب حفاری در این تپه ی مرتفع که بومیان منطقه آن را چغازنبیل (سبد وارونه) می نامیدند، آغاز گردید. این کاوش ها ابتدا به سرپرستی دومکنم و سپس توسط گیرشمن انجام شد.
کتیبه ای در این زیگورات یافت شده است که ترجمه آن به صورت زیر است :
من اونتاش گال: آجرهای طلایی را حکاکی کردم، من در اینجا این مأوا را برای خدایان گال و اینشوشینک برپا کردم و این مکان مقدس را هدیه کردم، باشد که کارهای من که هدیه‌ای است برای خدایان گال و اینشوشینک پذیرفته شود.
نکته جالب توجه دیگر در رابطه با چغازنبیل تصفیه‌خانه آب واقع در جبهه غربی معبد اصلی است. این تصفیه‌خانه با بهره‌گیری از ظروف مرتبط ساخته شده و از این بابت قدیمی‌ترین تصفیه‌خانه دنیا محسوب می‌شود. رومن گیرشمن _حفار چغازنبیل_ اعتقاد دارد که آب مورد مصرف تصفیه خانه از فاصله ۴۵ کیلومتری و توسط کانالی از رودخانه کرخه تأمین می‌شده‌است.
مسجد رنگونی ها در آبادان، ظاهری متفاوت از مساجدی که تاکنون در ایران دیده ایم دارد. معماری این مسجد با سبک معماری شبه قاره هند، توسط گروهی از کارگران اهل کشور میانمار که در پالایشگاه نفت آبادان کار می کردند، ساخته شده است.
اولین گروه انگلیسی که برای تاسیس پالایشگاه به آبادان آمدند کارکنان پالایشگاه رانگون برمه(میانمار) بودند. این گروه باخود یک عده دستیار به آبادان آوردند که عمدتا رانگونی الاصل و مسلمان اهل سنت بودند به همین دلیل پس از ورود خود به آبادان درصدد تاسیس یک مسجد بر آمدند که با موافقت پالایشگاه روبرو شد و بدین ترتیب مسجد رنگونی‌ها در سال 1299 شمسی، حدودا اواخر دوران قاجار در ساحل اروندرود(مرز آبی ایران و عراق) نقطه صفر مرزی و روبروی محله‌ی سیکلین احداث شد.
مسجد رنگونی ها دارای یک شبستان، سه در، یک محراب، چهار مناره و یک حیاط است و شباهت زیادی به معبد پنجاب هندوستان دارد. در آرایه های این مسجد از طرح های گچبری برجسته با روکش سیمانی استفاده شده است. یکی از بخش های قابل توجه این مسجد، محراب است که در میان انبوهی از اشکال هندسی و نقوش اسلیمی و هندی تزئین شده است. رنگ های گوناگون و طرح های نقش بسته بر دیوار محراب نمادی از بهشت برین است.
همچنین موزه اسناد تاریخی و خطی آبادان در مسجد رنگونی ها برپا شده است. در این موزه نسخه هایی از قرآن های خطی و همچنین اسناد تاریخی مربوط به اواسط دوره قاجار تا پهلوی اول شامل مکاتبات مالی و تجاری تجار ایرانی مقیم هندوستان و انگلستان با ایران و همچنین انواع سفته، برات، صورت ریز معاملات و نامه های تجاری نگهداری و نمایش داده شده است. این موزه در سال 1388 در مکان مسجد رنگونی ها بازگشایی شد.
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
محوطه باستانی قلی درویش در حاشیه جنوبی شهر تاریخی قم واقع شده است و قدمتی هفت هزار ساله را برای قم اثبات می کند . طبق لایه نگاری و کاوش ها در تپه قلی درویش ، آثار سه دوره پیش از میلاد یعنی عصر برنز قدیم ، عصر برنز جدید و عصر آهن در این محوطه مشاهده است و درواقع از 3500 پیش از میلاد تا 1200 پیش از میلاد را شامل می شود . همچنین آثاری از دوره ساسانی و سلجوقی نیز در این محوطه پیدا شده است .
بناهای به جا مانده از دوره عصر آهن در این منطقه به چند دسته تقسیم می شود : 1.واحدهای مسکونی 2.فضاهای مرتبط با فعالیت های تجاری – اداری و اقتصادی 3. فضاهای معرف کنش های آئینی – مذهبی 4. بقایای معماری نظامی (و احتمالاً سیاسی- حکومتی) 5. واحدهای معرف فعالیت های تخصصی صنعتی(فلزگری- سفالگری)
کشف یک گور خمره‌ای در این مکان و در کف یک اطاقک از جمله شواهدی است که آثار تدفین در محل سکونت را در طول عصر برنز قدیم این محوطه اثبات می‌کند و از شواهد مستند تدفین‌های خمره‌ای در حاشیه فلات مرکزی محسوب می‌شود.
محوطه باستانی قلی درویش تا پیش از گسترش سطح وسیع و کم سابقه تخریب و تسطیح در دهه های اخیر وسعتی بالغ بر 100 هکتار و ارتفاع آن حدود 20 متر بوده است. اما امروز حدود 30 هکتار از وسعت محوطه به شکل تسطیح شده بر جای مانده است .
کاوش های تپه ی قلی درویش از سال 1381 شروع شده و همچنان ادامه دارد؛ البته تا پیش از انجام کاوش‌های علمی باستان‌شناختی در این محوطه، تمام مدارک و منابع موجود پیرامون پیشینه تاریخی شهر قم بنیان این شهر را در قدیمی‌ترین حدس‌ها به دوره ساسانی و سده‌های نخستین اسلامی مربوط می‌ساخت اما لایه‌نگاری و کاوش‌های محوطه باستانی قلی درویش سابقه تاریخی و فرهنگی قم را به هزاره‌های پنجم و چهارم پیش از میلاد برد.
بر این اساس می‌توان گفت قم همواره در طول تاریخ، سرزمینی مقدس و یکی از کانون‌های اصلی مذهبی و فرهنگی فلات ایران به شمار می‌رفته است. در واقع کاوش‌های باستان‌شناسی در قلی درویش نشان داد بر خلاف فرضیات رایج، فرهنگ‌های عصر آهن از همان ابتدای ورود به فلات ایران از ساختارهای بسیار پیشرفته اجتماعی، اقتصادی و صنعتی برخوردار بوده‌اند.
کاوش‌ها و بررسی‌های باستان شناختی که در سه دهه اخیر در مناطق مختلف استان قم (به عنوان مثال تپه شادقلی خان) انجام شد به وضوح نشان داد که منطقه قم، به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگیری در مسیر شاهراه های اصلی ارتباطات فرهنگی، بازرگانی شرق باستان، از ادوار پیش از تاریخ تا کنون حلقه ارتباط و تعامل بین مراکز و حوزه های مختلف فرهنگی ایران به شمار می رفت .
درحال حاضر این محوطه باستانی مسقف شده و به یک سایت موزه تبدیل شده است که می توانید از این محوطه باستانی بازدید کنید .
منبع : mehrnews.com - t.me/qom_miras
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
مقبره شیخ اباصلت متعلق به شیخ اباصلت عبداللَّه اشعرى قمّى یکى از دانشمندان قم در قرن‌هاى نخست هجرى است . این آرامگاه توسط فرزند وی ساخته شده است و قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد .
بنای مقبره شیخ اباصلت بقعه‌اى آجرى و ساده در گوشه‌اى از محوطه ای وسیع قرار دارد . نماى درون بنا با بلندى ۸ متر، چهارگوشه با گنبد قوسى آجرى و سردرى مرتفع در جانب شرق است .
ساختمان آن از خارج برجى آجرى است که ضمن تعمیرات به‌صورت هشت‌ضلعی درآمده و از داخل به شکل مربّع و به دهانه پنج و عرض چهار و ارتفاع نُه متر دارد که فاقد تزیینات هنرى و کتیبه کاشى است، امّا جاى کتیبه کاشى در کمرگاه آن نمودار است که به‌هم‌ریخته است.
در چهارگوشه بقعه، نیم طاقى بالا آورده و صورت مربّع را به فلکهاى تبدیل ساخته و پاطاق پوشش عرقچینى را بالابرده‌اند. گنبد بنا از خارج خودى شکل با عنقى فلکهاى از آجر است.
سر در بقعه، در شرق آن قرار دارد که ایوانى قدیمى است که در عصر صفویه بر بنا افزوده شد که جدار آن آجرى و پوشش هرمى دارد. لچکی‌های بالاى درگاه ورودى آراسته به کاشیکاری معقّلى بود که از بین رفته است.
نوشته اى در این بنا دیده نمىشود، جز یادگارهاى قلمى اشخاص که بر بدنه راست دیوار غربى بقعه به تاریخهاى قرون دوازدهم و سیزدهم رقم‌زده‌اند.
این اثر در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در مشهد آرامگاهی با نام خواجه اباصلت هروی وجود دارد که با شیخ اباصلت قمی تشابه اسمی دارند .
منبع : qomefarda.ir - shrines.blog.ir
قلعه شوش، بر فراز تپه باستانی آکروپل در نزدیکی کاخ آپادانا (کاخ زمستانی هخامنشی)، حدود 100 سال پیش برای اقامت باستان شناسان فرانسوی و نگهداری از اشیا کشف شده از کاوش هایشان، ساخته شد. این قلعه که به قلعه آکروپل نیز معروف است، به معماری زندان باستیل فرانسه شباهت زیادی داشته و نقشه ای قرون وسطایی دارد.
قلعه شوش ظاهری بسیار قدیمی و تاریخی دارد اما در دوره قاجار ساخته شده است. علت ظاهر قدیمی و تاریخی این قلعه، اول معماری خاص این بنا و دوم مصالح به کار گرفته شده برای ساخت آن است. در ساخت این بنا در دیوارها و حتی کفپوش ها از آجرهای کتیبه دار و مصالح کاخ آپادانا و چغازنبیل و دیگر آثاری که در حفاری ها کشف کرده بودند، استفاده شده است.
ژان دو مورگان باستان شناس فرانسوی از سال 1276 تا 1291 به مدت 15 سال هدایت تیم باستان‌شناسان فرانسوی را در ایران و شوش بر عهده داشت. ساخت قلعه شوش به دستور او و توسط کارگران ایرانی انجام شد. به همین خاطر معماری این قلعه به بناهای قرون وسطایی و زندان باستیل فرانسه شباهت دارد. البته قلعه شوش در برخی قسمت ها دارای سبک ایرانی نیز هست چرا که سازنده آن حاج مصطفی دزفولی معمار بوده است.
پلان قلعه شوش ذوزنقه ای شکل است که قاعده کوچک آن در سمت شمال واقع شده است. دور تا دور آن را راهرویی احاطه کرده و چند ردیف اتاق به سمت حیاط، بر گرد آن قرار گرفته است. تقسیم بندی کلی قلعه با دو حیاط و فضاهای پیرامون این حیاط شکل می‌گیرد. قلعه دارای سه ورودی است که یکی از آنها در حال حاضر مسدود می‌باشد. قلعه شوش همانند قلاع قرون وسطی اروپا از 2 حیاط تشکیل شده که حیاط دوم مرتفع‌تر از حیاط اول است. در زیر حیاط دوم 2 تالار (زیرزمین) تعبیه شده است.
در محوطه قلعه، تعدادی از ابزارآلات مورد استفاده فرانسوی ها در اکتشافات و حفاری هایشان، به نمایش گذاشته شده است. همچنین در دامنه شمالی قلعه باغ موزه شوش قرار دارد. بقایای تاریخی به جا مانده از کاخ آپادانا نیز در باغ موزه قابل مشاهده است.
بستن  ورود به مهنواز
نام کاربری (شماره موبایل)
رمز عبور
نام کاربری (شماره موبایل)
کد امنیتی :
ورود
آیا کلمه عبور خود را فراموش کرده اید ؟
ارسال
بازگشت به ورود.
می خواهید ثبت نام کنید ؟ عضویت |