mehnavaz.com
سرای مشیر یا سرای گلشن از آثار دوره قاجاریه در شیراز است که در انتهای جنوبی بازار وکیل در گوشه شرقی آن قرار گرفته است. سرای مشیر توسط میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک در سال 1250 هجری شمسی احداث شده است. او این سرای را با همه متعلقاتش اعم از تیمچه و بازار و ... را طبق وقف نامه ای که بر سر در این سرای نوشته شده است، وقف امام حسین (ع) کرده است. بخش هایی از این بنا نظیر کاشی ها و در های فرسوده شده در دهه پنجاه بازسازی شده است. همچنین در سال 1397 نیز سرای مشیر مورد مرمت و احیا قرار گرفت.
سرای مشیر در چوبی بزرگ، سردر و ورودی با کاشی کاری های زیبایی دارد که نگاه هر رهگذری را به خودش جلب می کند. در ابتدا شما حجره هایی تو در تو خواهید دید که به صنایع دستی اختصاص دارند. پس از عبور از راهرو میان این حجره ها، با حیاط بزرگ و زیبای سرای مشیر رو به رو خواهید شد که حوض بزرگی در میان آن قرار دارد و اطراف حوض نیز درختان بزرگ نارنج خودنمایی می کنند. نیمکت هایی نیز برای استراحت کسبه و گردشگران در زیر سایه درختان قرار دارد. حجره های سرای مشیر در دو طبقه قرار گرفته اند. حجره های همکف و طبقه بالا دور تا دور حیاط بزرگ سرای مشیر قابل مشاهده هستند.
سرای مشیر دارای طرح و نقشه ای دایره ای (هشت گوش) است. معماری این سرا برگرفته از کاروانسراهای دوران صفوی است. شواهد نشان می دهد این مجموعه از قدیم مورد توجه شهروندان و جهانگردان خارجی بوده است. بازار سرای مشیر از گذشته مرکز عمده تجارت و داد و ستد در در شیراز بوده است و در حجره های آن تجار و بازرگانان درجه اول شیراز سکونت داشته اند.
سازمان میراث فرهنگی، این بنا را در سال 1347 ه.ش با شماره 424 به ثبت تاریخی رسانید .جایی که روزانه پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. این بنا امروزه به محلی تبدیل شده تا بخشی از صنایع دستی استان فارس در آن به نمایش درآید. در محوطه سرای مشیر 10 فروشگاه متعلق به میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری برای حمایت از تولید کنندگان و صنعتگران صنایع دستی قرار داده شده تا محلی برای عرضه تولیدات صنعتگران استان فارس باشد. در سرای مشیر بیش از 60 رشته تولیدات صنایع دستی را می توان ملاحظه کرد.برای نمونه می‌توان به صنایع خاتم‌سازی و معرق، حکاکی و قلم زنی روی مس و برنج، و تراش سنگ‌های قیمتی، ساخت زیورآلات دست‌ساز سنتی نقره و طلا و گبه بافی اشاره کرد.
کلیسای سیر یا مارسرگیز ارومیه، بنایی سنگی با قدمتی مربوط به دوره ساسانیان، در دامنه ارتفاعات زیبای کوه سیرداغی در نزدیکی شهر ارومیه واقع شده است. کلیسای تاریخی سیر مکانی معنوی و به دور از شلوغی های شهر است که همواره مورد اقبال و توجه گردشگران داخلی و خارجی و به ویژه مسیحیان و ارامنه ساکن آذربایجان غربی قرار دارد.
در سردر ورودی این کلیسا نوشته‌ای وجود دارد که حدود 30 سال پیش این نوشته توسط مسئول کلیسا ویلسون یونان، ترمیم شد که طبق این نوشته این کلیسا حدود 18 قرن است که دست نخورده باقی مانده است. خوشبختانه با اینکه مسیحیان و گردشگران زیادی در این کلیسا تردد می کنند اما این کلیسای سنگی همچنان مستحکم مانده است.
ارتفاع درب ورودی این کلیسا کوتاه است و هر شخص هنگام ورود به حالت تعظیم در می آید که نشانه احترام به کلیسا و دو شخصیتی است که در این مکان مدفون هستند. البته در حالت کلی این رسم اکثر کلیساهای تاریخی است. سقف کلیسا طاق گهواره ای است و دیوار های قطور کلیسا را با سنگ های نامنظم و با ملات ماسه و آبک بنا کرده اند. کلیسای مارسرگیز از دو بخش مجزا که توسط یک درب ورودی به هم مرتبط اند تشکیل شده است. سالن ضلع جنوبی به نام مارسرگیس و سالن ضلع شمالی به نام ماربرگوس معروف می باشد.
در کلیسای مارسرگیز دو قدیس به نام های مارسرگیز و ماربرگوس دفن شده‌اند که کلمه مار در زبان عاشوری به معنای حضرت است. یعنی حضرت سرگیس و حضرت برگوس. در تاریخ آورده‌اند مارسرگیز (حضرت سرگیس) و ماربرگوس (حضرت برگوس) که به ترتیب فرمانده کل ارتش روم و معاونش بوده‌اند پس از گرویدن به دین مسیحیت و تبلیغ برای آن، توسط پادشاه روم احضار و به ایران تبعید می‌شوند. پادشاه به فرمانده منطقه می‌گوید درصورتی‌که این دو شخص به مکان کنونی کلیسای سیر بیایند آنها را اعدام کند. سرگیس و برگوس که اصرار به ماندن در این مکان را داشتند به طرز فجیعی کشته می‌شوند.
سه قرن بعد که حکومت روم به حکومتی مسیحی تبدیل می‌شود، دستور ساخت کلیسای مارسرگیز را در جوار آرامگاه این شهیدان راه مسیحیت می‌دهد. این مکان اکنون یکی از زیارتگاه‌های مهم مسیحیان در سرتاسر جهان به شمار می‌رود و روزهای یکشنبه مراسم عبادی باشکوهی حتی در سردترین و گرم‌ترین روزهای سال در آن برگزار می‌شود.
همچنین طبق مندرجات کتب مورخين آشوری‌ها، کلیسای مارسرگیز در دوره قبل از اسلام و در زمان خسروپرويز به مناسبت غلبه ايرانيان بر روميان به دستور همسر خسرو، شيرين که یک مسیحی بود، ساخته شده است.
طبق گفته بازدیدکنندگان این مکان معمولا بسته است و روزهای یکشنبه باز می شود. کلیسای مارسرگیز در دامنه کوه سیرداغی و در نزدیکی جاده گردشگری سلامت سیر قرار دارد و امکانات رفاهی در کوه سیر برای گردشگران فراهم شده است.
برج تاریخی سه گنبد، یکی از آثار به جا مانده از دوره سلجوقی است و براساس شواهد و کتیبه های موجود، این بنای تاریخی آرامگاهی برای یکی از بزرگان دوران سلجوقی است که به دستور یکی از امرای ارومیه به نام شیث قاطه المظفری در سال 580 قمری ساخته شده است.
بنای سه گنبد از نظر معماري با مقبره‌های قرن ششم هجری قمری به خصوص مراغه و ساير مقبره‌های دوره سلجوقی شباهت فراواني دارد. در سال های 1348 و 1351 نیز حفاری ها و بررسی های تاریخی منجر به کشف قبوری در این محل شد و آرامگاه بودن این مکان تاریخی را ثابت کرد.
بنای تاریخی سه گنبد با شکلی مدور و استوانه ای به قطر 5 متر و ارتفاع 13 متر است و دو اطاق مجزا به صورت دوطبقه در آن ساخته شده است. این برج تاریخی در میان محوطه ای به مساحت 700 مترمربع واقع شده است.
طبقه اول برج سردابه است و طبقه دوم بنا مانند ساير مقابر دوره سلجوقي روي سردابه احداث شده است. سردابه سه گنبد دارای پوششی قوس‌دار است و بدين وسيله از طبقه دوم مجزا مي‌شود. درب کوچک طبقه اول 170 سانتي متر ارتفاع دارد.
طبقه دوم که اتاق مقبره خوانده مي‌شود، دارای دری به ارتفاع 250 سانتي متر است و به عبارت ديگر بنای استوانه‌ای دارای دخمه‌ای است که قسمت فوقانی آن را به وسيله آجر تبديل به بنايي شامل اتاق مقبره کرده‌اند و ورودی آن در يک قالب معماری پر نقش و نگار در بدنه استوانه‌ای برج تعبيه شده است. تزئينات سر در ورودی مقبره نيز قابل توجه است و به صورت قطعه های سنگ و گچ با نقوش هندسی و کتيبه به خط کوفی تزئين شده است.
مصالح قسمت‌های تحتانی بنا تا ارتفاع حدود 3.6 متر از سنگ‌های تراش خاکستری رنگ ساخته شده و از اين قسمت به بالا تمام مصالح بنا از آجرهای چهار گوش بوده به نوعی بر زيبايی ظاهری بنا افزوده است.
همچنین قابل ذکر است که در محوطه بنای تاریخی سه گنبد، سنگ های تاریخی از دوره های مختلف تاریخی تحت عنوان موزه سنگ قرار داده شده است و جلوه ای باستانی و تاریخی به این مکان داده است.
بازار تاریخی ارومیه که در مرکز و بافت قدیمی شهر واقع شده، از دوران صفویه تا کنون یکی از مراکز خرید اصلی شهر و همچنان پر رونق است. بازار ارومیه بین اهالی این منطقه با نام «اوستو اؤرتولو بازار» معروف است. این بازار تنوع فراوانی از انواع کسبه را شامل می شود و یکی از جاذبه های گردشگری محبوب میان گردشگرانی است که به ارومیه سفر می کنند.
بازار سنتی ارومیه در حالت کلی به شکل مستطیل ناقص است و حدود 60 هزار مترمربع مساحت دارد و حدود 1000 واحد مغازه با کاربری‌های مختلف را در خود جای داده است، بازار سنتی در مجموع شامل 7 تیمچه و سرای بزرگ، 5 حمام قدیمی را شامل می‌شود. قدیمی‌ترین بخش‌های این بازار به دوره صفویه و ادوار بعد از آن تعلق دارد، در گوشه و کنار این بازار تاریخی حمام‌هایی نیز وجود دارد که تاریخ شناسان قدمت آنها را متعلق به دوره زندیه و قاجار می‌دانند.
مسجد جامع ارومیه نیز در مجموعه بازار تاریخی ارومیه قرار گرفته است و قدمت آن به دوره سلجوقی برمی گردد و یکی از آثار تاریخی مهم و دیدنی ارومیه محسوب می شود. همچنین بازار ارومیه در مجاورت با مسجد اعظم ارومیه قرار دارد و سردر ورودی اصلی بازار ارومیه از طرف مسجد اعظم، یکی از جلوه های زیبای معماری ایران است.
در هر راسته از بازار ارومیه، مغازه‌ها با شغل‌ها و عملکرد‌های مختلفی، مشغول به فعالیت می‌باشند که عبارتند از: مس گرها، زرگران، چاقو سازان، فرش فروشان، بذر فروشان، بلورفروشان، کفاشان، عطاران، بزازان، لبنیات فروشان، پوشاک فروشان و غیره که مجموعه ای بسیار دیدنی در بازار ارومیه به وجود آورده اند. این بازار از ایام قدیم به گونه ای بود که بتواند تمام نیازهای افراد را برآورده کند به ویژه روستاییانی که برای خرید به مرکز شهر ارومیه می آمدند.
راسته های بازار تاریخی ارومیه شکل سنتی خود را حفظ کرده‌اند و از طریق چهار سوق‌هایی به هم ارتباط پیدا می‌کنند و حالت تو در تویی را ایجاد کرده اند که علاوه بر افزودن زیبایی ظاهری بازار گشت و گذار در بین راسته‌های مختلف را برای بازدید کنندگان آسان‌تر کرده اند. امروزه با وارد شدن از در ورودی اصلی بازار، ابتدا مغازه‌های لبنیات فروشی به چشم می‌خورند و بعد می‌توان وارد راسته زرگرها شد. با گذشتن از این راسته فرش‌های ابریشمین اصیل در بازار شهر توجه‌ها را به خود جلب می‌کنند.
با وجود تنوع شکل طاق‌ها و گنبدها، مجموعه بازار از سادگی ویژه‌ای برخوردار است، مصالح تمام راسته بازار و چهارسوها از آجر انتخاب شده و اکثرا فاقد اندود ساده گچ است.
مسجد جامع ارومیه یکی از مساجد باشکوه و مهم چهارطاقی ایران است و تاریخی ترین بنای شهر ارومیه نیز به شمار می رود. این مسجد در محدوده بازار تاریخی و بافت قدیمی شهر ارومیه واقع شده و با دو در ورودی که از صحن آن منشعب می شود به راسته سنگ تراشان و بازار عطاران راه دارد.
از سازنده و تاریخ ساخت بنا اطلاع دقیقی در دست نیست اما مطالعات تاکنون نشان داده است که مسجدجامع ارومیه پیش از آن که مسجد باشد، معبدی قدیمی بوده که به مسجد تبدیل شده است. بر این اساس گروهی آن را آتشکده زرتشتی، گروهی کلیسا و عده ای هم مسجدی قدیمی تر دانسته اند.
این مسجد شامل قسمت های مختلف می باشد که عبارت اند از : 1- شبستان گنبددار قدیمی 2- محراب موجود در داخل شبستان گنبددار 3- چهل ستون قدیمی متصل به شبستان گنبددار 4- حجره های قدیم اطراف صحن مسجد 5- قسمت های نوساز اطراف صحن
بر اساس مطالعات انجام شده، قدمت هسته اولیه بنای فعلی مسجد جامع ارومیه _شبستان گنبددار_ به دوره سلجوقی باز می گردد. شبستان گنبد دار مربعی شکل است و به خاطر گنبد خوش ترکیب، عظمت و ارتفاع عرض دهانه و داشتن محراب گچبری ارزشمند بسیار مهم و دیدنی است. از مهم‌ترین عوامل تزئینی مسجد کتیبه‌های کوفی دور گنبد و گچ بری محراب آن است.
محراب گچبری که در ضلع جنوبی شبستان گنبد دار واقع شده یکی از بخش های قابل توجه مسجد جامع ارومیه است که در سال 676 هجری قمری و دوره ایلخانی در زمان آباخان مغول ساخته شده است. این محراب یکی از قدیمی ترین، پرکارترین و بزرگترین محراب های گچبری ایلخانی است و گچبری بسیار زیبای آن شبیه به پارچه ای توری است.
چهل ستون قدیمی متصل به شبستان گنبد دار در ضلع جنوبی صحن قرار دارد و کف آن پایین تر از سطح صحن است. این شبستان با ستون های سنگی نسبتا قطور و طاق گنبد آجری است و با مقرنس های گچبری شده، تزئینات گچی رنگ آمیزی شده به اشکال ترنج و سر ترنج و کاشی های خشتی هفت رنگ تزئین شده است. به گفته برخی کارشناسان زمان ساخت چهل ستون جدیدتر از شبستان گنبددار بوده و این چهل ستون به سبب صدمات وارده چندین بار مرمت شده است همچنین در خاک‌برداری از کف آن تعدادی اشیای متعلق به دوره ایلخانان به دست آمده است.
همچنین در اطراف صحن مسجد جامع حجره‌های قدیمی وجود دارد که بر اساس گفته‌های باستان شناسان مربوط به اوایل دوره زندیه و بر اساس سنگ نوشته موجود، زمان احداث آن 1184 هجری قمری است. در دوره های مختلف نیز بنای مسجد مورد بازسازی قرار گرفته است از جمله در سال 1184 هجری قمری به دستور حاکم شهر ارومیه تعمیراتی در مسجدجامع صورت پذیرفت.
کلیسای ننه مریم یا حضرت مریم یا شرق آشور ، اولین کلیسای مشرق زمین و دومین کلیسای قدیمی جهان پس از کلیسای بیت‌لحم فلسطین است که در خیابان خیام ارومیه و در محوطه ای بزرگ واقع شده است و هر یکشنبه آشوریان برای ادای فرایض دینی به این کلیسا می آیند
این کلیسا در سال 32 میلادی بنا نهاده شده است و پیش از آن نیز یکی از آتشکده های زرتشتیان بوده است. سه نفر از موبدان این آتشکده، پس از مشاهده حرکت ستاره درخشانی به سمت شرق میلاد مسیح را پیش بینی می کنند و راهی اورشلیم می شوند. وقتی از سفر باز می گردند، آتشکده را به کلیسا تغییر کاربری می دهند که امروزه ما آن را به عنوان کلیسای ننه مریم می شناسیم. مطابق نظر کارشناسان سنگ قبر سه موبد مذکور در سالن ورودی کلیسا نگهداری می شد تا اینکه در سال 1915 میلادی توسط میسیون روس های ارتدوکس به یکی از موزه های ' کیِف ' منتقل شد.
پس از آن کلیسای ننه مریم یا شرق آشور چندین بار مورد مرمت قرار گرفت. در سال 642 میلادی، شاهزاده ای چینی به نام بافری برای ملاقات اسقف اعظم نینوا به بین النهرین و سپس به ارومیه آمده و پس از اقامت در کلیسای ننه مریم به مرمت آن پرداخت. به نظر می رسد بنای فعلی کلیسا در دوره ساسانی شکل گرفته باشد.
معماری این کلیسا با آنچه از کلیسا در ذهن دارید متفاوت است و خبری از جزئیات و تزئینات چشم گیر در آن نیست و سادگی این مکان توجه شما را جلب خواهد کرد. دلیل این امر نیز اعتقاد آشوریان به پرهیز از هر گونه آراستن و تزئین کردن کلیساهای خود است که در مورد این مکان مذهبی نیز چنین رفتار شده است. حتی برای خوشبو کردن فضای داخلی کلیسا اغلب از گیاهان معطر خودرو استفاده می شد و در این کلیسا هرگز از عکس و شمایل قدیسان استفاده نشده است.
کلیسای ننه مریم ساختمان مربعی شکل و در عین سادگی از استحکام فوق العاده برخوردار است و از نظر تقسیمات داخلی دارای یک محراب، چند اتاق، چند هشتی و سالن اصلی است. بازدیدکنندگان هنگام ورود به این مکان، تابلویی را مشاهده می‌کنند که جمله زیر روی آن نوشته شده است : «نعلینت را از پاهایت بیرون کن؛ زیرا مکانی که در آن ایستاده‌ای، زمین مقدس است»
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
کاروانسرای سنگی علی آباد که به آن قلعه علی آباد نیز گفته می شود با قدمتی مربوط به دوره سلجوقی در جاده قدیمی قم – ری و نزدیکی روستای علی آباد قم قرار گرفته است. این بنای تاریخی در مسیر شاهراه اصلی شمال شرقی به جنوب غربی ایران قرار دارد و در گذشته موقعیت جفرافیایی ویژه ای برای تردد مسافران بوده است.
این بنای سنگی در زمان صلح به عنوان کاروانسرا و در زمان جنگ، دژی نظامی به شمار می رفت. پس از پیمودن مسیری 35 کیلومتری از جاده قم - ری در جوار روستای علی آباد و در گردنه علی آباد ، کاروانسرای سنگی را می توان مشاهده کرد. بالای گردنه نیز میل تاریخی سلجوقی دیده می شود.
طبق کاوش های انجام شده مصالح مهم این بنای تاریخی را سنگ لاشه ها و ملاط آن را گل، آهک و گچ زبر تشکیل می دهد که در استحکام بنا نقش مهمی داشته است همچنین برای تزئین بخش هایی از قلعه سنگی می توان خشت های خام و آجر را نیز مشاهده کرد.
قلعه سنگی علی آباد دارای 7 برج به بلندای 10 تا 14 متری از سطح زمین است که برای جلوگیری از رانش دیواره ها بنا شده است و در گذشته به عنوان دیده بانی و محل حفاظت از کاروانسرا مورد استفاده قرار می گرفته است.
کاروانسرای علی آباد به صورت چهار ایوانی با دیوارهایی به ضخامت دو تا سه متر دارای حیاطی مرکزی و حجره های مختلف است که طول هر ضلع این بنا بیش از 67 متر است و در داخل سازه، هر یک از استطبل های نگهداری از حیوانات دارای 10 متر عمق هستند.
کاروان سرا مشتمل بر 31 اتاق است، اتاق هایی که مستقیما با هوای آزاد ارتباط دارند و برای قرار دادن توشه و بار مسافران است. اتاق هایی هم در مدخل سمت چپ کاروانسرا برای مهمانان ویژه ساخته شده بود.
با توجه به کشف چند سکه مغولي از سده هاي 7 و 8 هـ ق، احتمال مي رود باني اين کاروانسرا غازان خان(694هـ. ق) و حتي تاريخ ساخت کاروانسرا مقدم بر حکومت پادشاه مغول باشد.
این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۲۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
میل سلجوقی نیز که روزگاری راهنمای کاروان های کویر و جهت یاب برای آن ها بوده است از دور خود نمایی می کند و بالای گردنه علی آباد و بر فراز کوه قرار دارد.
منبع : isna.ir - afracamp.ir - wikipedia.org
خانه تاریخی تیزنو ، یکی از قدیمی ترین و بزرگترین خانه های تاریخی شهر دزفول است که در محله قلعه و نزدیکی رود دز واقع شده است. از بام این خانه تاریخی می توانید رود دز را مشاهده نمایید. خانه تیزنو با نمای آجری و معماری سنتی، نمایانگر زندگی نسل های گذشته و تاریخ شهر دزفول است.
بنای اولیه خانه تیزنو در دوره صفوی ساخته شده است و در دوره قاجار و پهلوی اول تغییراتی در آن صورت گرفته است. درب اصلی این بنا رو به یک میدان باز می‌شود که در آن جا مسجد محله قلعه قرار دارد. خانه تیزنو دزفول مانند اکثر خانه های قدیمی ایرانی در ابتدای ورودی خانه، هشتی دارد. هشتی فضایی چند ضلعی است که کل خانه را از دید غریبه‌ها مخفی نگه می دارد به طوری که اگر در خانه باز بماند داخل خانه از خیابان قابل دیدن نیست.
این خانه تاریخی هشت دری است یعنی هشت در ورودی دارد و با عبور از این درها، ایوان مرکزی مشاهده می شود. ایوان دارای چندین اتاق است و غلام گردش، شبستان و شوادون از دیگر بخش های این خانه به حساب می آیند. فضای اصلی خانه تیزنو، اصطلاحا درونگرا است. یعنی در مرکز فضای خانه قرار گرفته و حیاط های بیرونی آن را احاطه کرده اند. کف حیاط آجر پوش است و طبقه همکف آن به وسیله چهار پله از حیاط بالاتر قرار دارد. طاق های خانه تیزنو یکی از دیدنی ترین بخش های آن هستند. چرا که در قسمت بالای طاق‌ها آجرچینی ها طرح‌های متنوعی ایجاد شده و شیشه‌های رنگی ارسی آن نمای زیبایی به وجود آورده اند.
از سال 1391 خانه تاریخی تیزنو به عنوان پایگاه مشترک تدوین پرونده های نامزدی میراث جهانی- دزفول و نمایندگی دفتر یونسکو، مورد استفاده قرار گرفته است و همچنین یکی از جاذبه های گردشگری مهم شهر تاریخی دزفول به شمار می رود.
محوطه باستانی هفت تپه، بقایای شهری بزرگ مربوط به دوره ایلام میانی حدود قرن 14 و 15 پیش از میلاد است. تا سال 1344 باستان شناسان این شهر تاریخی را شناسایی نکرده بودند. در طرح توسعه کارخانه نیشکر هفت تپه، طاقی آجری از زیر خاک سربر آورد و این موجب آغاز کاوش های باستان شناسی به سرپرستی مرحوم عزت الله نگهبان در این منطقه شد. با تداوم این کاوش ها، در سال 1352 نیز موزه هفت تپه جهت حفظ و نگهداری آثار کشف شده از این محوطه باستانی، تاسیس گردید.
هفت تپه در 15 کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش و بین شهر شوش و معبد چغازنبیل واقع شده است و قدمت بیشتری نسبت به چغازنبیل دارد. با توجه به آثار و لوحه های به دست آمده از این محوطه، احتمال می رود که نام این شهر باستانی "کبنک" بوده باشد.
چند مرحله حفاری و کاوش در این شهر تاریخی انجام شده است. اولین کاوش از سال 1344 تا 1357 به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان ، آثار یک مجموعه آرامگاه و دو ساختمان بزرگ خشتی به دست آمد. يکي از آرامگاه هايی که حفاری شد به گفته دکتر نگهبان آرامگاه تپتی آهار _پادشاه ایلامی_ و ملکه او است و اين موضوع در سنگ نبشته ای که در محوطه آرامگاه بود نوشته شده است. در اين آرامگاه حدود بيست و يک اسکلت وجود داشت که پس از هر تدفين در آرامگاه با آجر بسته ميشد و در تدفين بعدی آن را باز مي کردند.
دومین مرحله کاوش از سال 1380 به سرپرستی دکتر بهزاد مفیدی نصر آبادی از دانشگاه ماینز آلمان آغاز گردید. در ابتدا با انجام اندازه گیری های ژئوفیزیکی پنج مجموعه عظیم در بخش شمالی شهر مشخص شدند. در مراحل بعدی بخشی از یکی از مجموعه ها و همچنین یک ساختمان بایگانی اسناد اداری در جنوب شهر کاوش شدند. در ساختمان اداری آرشیوهای الواح گلی به خط میخی اکدی قرار داشتند. همچنین در این مرحله از کاوش ها، اسکلت های دو انسان، تابوت سفالی و خمره های بزرگ ویژه تدفین و اشیایی که به همراه مردگان دفن می شد به دست آمد. برخی مردگان در درون کوزه ها و با تشریفات خاص و برخی دیگر ساده دفن شده اند که احتمال می رود این تفاوت ناشی از سطح اجتماعی و توان اقتصادی بازماندگان این مردگان بوده است.
در سال 1391 کشف جدیدی پرده از بخشی از تاریخ مبهم این شهر باستانی برداشت. در پشت یکی از ساختمان های بزرگ شهر، چندصد اسکلت در کوچه بر روی هم انباشته شده بودند که نشانگر کشتار مردم شهر در اواخر قرن 14 پیش از میلاد بودند. کاوش های باستان شناسی مشخص کردند که بخشی از بناهای شهر بر اثرآتش سوزی از بین رفته اند و شهر پس از ویرانی هیچگاه رونق قبلی را بدست نیاورده و فقط سکونت های کوچک در دوران متاخرتر پارتی و ساسانی در آن برپا شده اند.
زیگورات چغازنبیل یا معبد اینشوشینک ، معبد باستانی ، هرمی شکل و طبقه طبقه است که توسط ایلامی های باستان در حدود 1250 سال قبل از میلاد ساخته شده است. این بنا در محوطه ای نزدیک به شهر شوش استان خوستان واقع شده است. زیگورات تلفظ اروپایی واژه ی "زیقور توی اکدی" است که در متن های بابلی_آشوری به معنای «معبد طبقه طبقه» و «ستیغ کوه» آمده. بنابراین زیگورات معبدی طبقه طبقه بوده که مانند قله ی کوه انسان ها را به آسمان نزدیک تر می نمود.
بر اثر کاوش ها و قرائت آجرنوشته ها و کتیبه های ایلامی به دست آمده، دانسته شد که نام این محوطه باستانی "دور اونتاش" است که به فرمان "اونتاش گال" یکی از پادشاهان سلسله ی ایلام میانه در دوره طلایی ایلام بنا شده است. چغازنبیل را باید محوطه ای عبادتی و آیینی به شمار آورد که درواقع در مراسمی خاص مورد استفاده ی زائران قرار می گرفته و سکونت دائمی نیز در آن وجود داشته است.
زیگورات چغازنبیل و دیگر معابد پیرامون آن، همگی داخل یک حصار (حریم) مقدس قرار گرفته اند. زیگورات در دو مرحله ساخته شد. در آغاز بنای مربعی با حیاط مرکزی بود. از حیاط به منظور برگزاری مراسم آیینی و مناسک مذهبی استفاده می شد. اما حدود سال 1250 قبل از میلاد ، اونتاش گال مصمم می شود، معبدهای یک طبقه ی نخستین را به زیگوراتی عظیم و رفیع و پنج طبقه تبدیل نماید تا همچون کوهی مقدس در جلگه ی پست شوش جلوه نمایی کند.
معماران اونتاش گال در مرکز حریم مقدس ، بنای زیگورات را به شکل مربع و در ابعاد 105/20 در 105/20 متر که اضلاع آن 90 درجه از جهات جغرافیایی انحراف داشته باشد، طراحی کردند. بخشی از معبد هایی که پیش از آن و در دوره اول ساخته شده بود زیربنای این زیگورات قرار گرفت. این زیگورات پنج طبقه داشت و به صورت هرم از پایین به بالا کوچکتر می شد. که در حال حاضر دو و نیم طبقه از این زیگورات باقی مانده و قابل مشاهده است.
این معبد که در مرحله دوم ساخته شد و به چغازنبیل معروف است، 369 متر مربع وسعت داشت و شمار کمی از افراد والامقام و کاهنان اجازه ی ورود به این بخش از معبد را داشتند. راه پله های بسیار بلند که قسمتی از آن پوشش طاق آجری داشت و بخشی برای استفاده از نور، بدون سقف بود، به معبد اعلی راه می یافت. شواهد و یافته های باستان شناختی از جمله یکی از کتیبه ها حاکی از آن است که بدنه ی این معبد با آجرهای لعاب دار به رنگ های آبی و سبز با قاب نقره ای و طلایی، آراسته به اشکال هندسی گرد و لوزی و نیز با گل میخ های سفالین لعاب دار تزئین شده بود که تاکنون کهن ترین آثار لعاب دار ایران شناخته شده اند.
در سال 1304 شمسی زمین شناسانی که در جستجوی معادن و ذخایر نفتی جنوب بودند، حین بررسی های هوایی خود تپه ای عظیم را در دشت شوش مشاهده نمودند و کشف خود را به هیئت باستان شناسی فرانسه که در تپه های شوش به کاوش مشغول بودند اطلاع دادند. بدین ترتیب حفاری در این تپه ی مرتفع که بومیان منطقه آن را چغازنبیل (سبد وارونه) می نامیدند، آغاز گردید. این کاوش ها ابتدا به سرپرستی دومکنم و سپس توسط گیرشمن انجام شد.
کتیبه ای در این زیگورات یافت شده است که ترجمه آن به صورت زیر است :
من اونتاش گال: آجرهای طلایی را حکاکی کردم، من در اینجا این مأوا را برای خدایان گال و اینشوشینک برپا کردم و این مکان مقدس را هدیه کردم، باشد که کارهای من که هدیه‌ای است برای خدایان گال و اینشوشینک پذیرفته شود.
نکته جالب توجه دیگر در رابطه با چغازنبیل تصفیه‌خانه آب واقع در جبهه غربی معبد اصلی است. این تصفیه‌خانه با بهره‌گیری از ظروف مرتبط ساخته شده و از این بابت قدیمی‌ترین تصفیه‌خانه دنیا محسوب می‌شود. رومن گیرشمن _حفار چغازنبیل_ اعتقاد دارد که آب مورد مصرف تصفیه خانه از فاصله ۴۵ کیلومتری و توسط کانالی از رودخانه کرخه تأمین می‌شده‌است.
مسجد رنگونی ها در آبادان، ظاهری متفاوت از مساجدی که تاکنون در ایران دیده ایم دارد. معماری این مسجد با سبک معماری شبه قاره هند، توسط گروهی از کارگران اهل کشور میانمار که در پالایشگاه نفت آبادان کار می کردند، ساخته شده است.
اولین گروه انگلیسی که برای تاسیس پالایشگاه به آبادان آمدند کارکنان پالایشگاه رانگون برمه(میانمار) بودند. این گروه باخود یک عده دستیار به آبادان آوردند که عمدتا رانگونی الاصل و مسلمان اهل سنت بودند به همین دلیل پس از ورود خود به آبادان درصدد تاسیس یک مسجد بر آمدند که با موافقت پالایشگاه روبرو شد و بدین ترتیب مسجد رنگونی‌ها در سال 1299 شمسی، حدودا اواخر دوران قاجار در ساحل اروندرود(مرز آبی ایران و عراق) نقطه صفر مرزی و روبروی محله‌ی سیکلین احداث شد.
مسجد رنگونی ها دارای یک شبستان، سه در، یک محراب، چهار مناره و یک حیاط است و شباهت زیادی به معبد پنجاب هندوستان دارد. در آرایه های این مسجد از طرح های گچبری برجسته با روکش سیمانی استفاده شده است. یکی از بخش های قابل توجه این مسجد، محراب است که در میان انبوهی از اشکال هندسی و نقوش اسلیمی و هندی تزئین شده است. رنگ های گوناگون و طرح های نقش بسته بر دیوار محراب نمادی از بهشت برین است.
همچنین موزه اسناد تاریخی و خطی آبادان در مسجد رنگونی ها برپا شده است. در این موزه نسخه هایی از قرآن های خطی و همچنین اسناد تاریخی مربوط به اواسط دوره قاجار تا پهلوی اول شامل مکاتبات مالی و تجاری تجار ایرانی مقیم هندوستان و انگلستان با ایران و همچنین انواع سفته، برات، صورت ریز معاملات و نامه های تجاری نگهداری و نمایش داده شده است. این موزه در سال 1388 در مکان مسجد رنگونی ها بازگشایی شد.
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
محوطه باستانی قلی درویش در حاشیه جنوبی شهر تاریخی قم واقع شده است و قدمتی هفت هزار ساله را برای قم اثبات می کند . طبق لایه نگاری و کاوش ها در تپه قلی درویش ، آثار سه دوره پیش از میلاد یعنی عصر برنز قدیم ، عصر برنز جدید و عصر آهن در این محوطه مشاهده است و درواقع از 3500 پیش از میلاد تا 1200 پیش از میلاد را شامل می شود . همچنین آثاری از دوره ساسانی و سلجوقی نیز در این محوطه پیدا شده است .
بناهای به جا مانده از دوره عصر آهن در این منطقه به چند دسته تقسیم می شود : 1.واحدهای مسکونی 2.فضاهای مرتبط با فعالیت های تجاری – اداری و اقتصادی 3. فضاهای معرف کنش های آئینی – مذهبی 4. بقایای معماری نظامی (و احتمالاً سیاسی- حکومتی) 5. واحدهای معرف فعالیت های تخصصی صنعتی(فلزگری- سفالگری)
کشف یک گور خمره‌ای در این مکان و در کف یک اطاقک از جمله شواهدی است که آثار تدفین در محل سکونت را در طول عصر برنز قدیم این محوطه اثبات می‌کند و از شواهد مستند تدفین‌های خمره‌ای در حاشیه فلات مرکزی محسوب می‌شود.
محوطه باستانی قلی درویش تا پیش از گسترش سطح وسیع و کم سابقه تخریب و تسطیح در دهه های اخیر وسعتی بالغ بر 100 هکتار و ارتفاع آن حدود 20 متر بوده است. اما امروز حدود 30 هکتار از وسعت محوطه به شکل تسطیح شده بر جای مانده است .
کاوش های تپه ی قلی درویش از سال 1381 شروع شده و همچنان ادامه دارد؛ البته تا پیش از انجام کاوش‌های علمی باستان‌شناختی در این محوطه، تمام مدارک و منابع موجود پیرامون پیشینه تاریخی شهر قم بنیان این شهر را در قدیمی‌ترین حدس‌ها به دوره ساسانی و سده‌های نخستین اسلامی مربوط می‌ساخت اما لایه‌نگاری و کاوش‌های محوطه باستانی قلی درویش سابقه تاریخی و فرهنگی قم را به هزاره‌های پنجم و چهارم پیش از میلاد برد.
بر این اساس می‌توان گفت قم همواره در طول تاریخ، سرزمینی مقدس و یکی از کانون‌های اصلی مذهبی و فرهنگی فلات ایران به شمار می‌رفته است. در واقع کاوش‌های باستان‌شناسی در قلی درویش نشان داد بر خلاف فرضیات رایج، فرهنگ‌های عصر آهن از همان ابتدای ورود به فلات ایران از ساختارهای بسیار پیشرفته اجتماعی، اقتصادی و صنعتی برخوردار بوده‌اند.
کاوش‌ها و بررسی‌های باستان شناختی که در سه دهه اخیر در مناطق مختلف استان قم (به عنوان مثال تپه شادقلی خان) انجام شد به وضوح نشان داد که منطقه قم، به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگیری در مسیر شاهراه های اصلی ارتباطات فرهنگی، بازرگانی شرق باستان، از ادوار پیش از تاریخ تا کنون حلقه ارتباط و تعامل بین مراکز و حوزه های مختلف فرهنگی ایران به شمار می رفت .
درحال حاضر این محوطه باستانی مسقف شده و به یک سایت موزه تبدیل شده است که می توانید از این محوطه باستانی بازدید کنید .
منبع : mehrnews.com - t.me/qom_miras
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
مقبره شیخ اباصلت متعلق به شیخ اباصلت عبداللَّه اشعرى قمّى یکى از دانشمندان قم در قرن‌هاى نخست هجرى است . این آرامگاه توسط فرزند وی ساخته شده است و قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد .
بنای مقبره شیخ اباصلت بقعه‌اى آجرى و ساده در گوشه‌اى از محوطه ای وسیع قرار دارد . نماى درون بنا با بلندى ۸ متر، چهارگوشه با گنبد قوسى آجرى و سردرى مرتفع در جانب شرق است .
ساختمان آن از خارج برجى آجرى است که ضمن تعمیرات به‌صورت هشت‌ضلعی درآمده و از داخل به شکل مربّع و به دهانه پنج و عرض چهار و ارتفاع نُه متر دارد که فاقد تزیینات هنرى و کتیبه کاشى است، امّا جاى کتیبه کاشى در کمرگاه آن نمودار است که به‌هم‌ریخته است.
در چهارگوشه بقعه، نیم طاقى بالا آورده و صورت مربّع را به فلکهاى تبدیل ساخته و پاطاق پوشش عرقچینى را بالابرده‌اند. گنبد بنا از خارج خودى شکل با عنقى فلکهاى از آجر است.
سر در بقعه، در شرق آن قرار دارد که ایوانى قدیمى است که در عصر صفویه بر بنا افزوده شد که جدار آن آجرى و پوشش هرمى دارد. لچکی‌های بالاى درگاه ورودى آراسته به کاشی‌کاری معقّلى بود که از بین رفته است.
نوشته اى در این بنا دیده نمىشود، جز یادگارهاى قلمى اشخاص که بر بدنه راست دیوار غربى بقعه به تاریخهاى قرون دوازدهم و سیزدهم رقم‌زده‌اند.
این اثر در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در مشهد آرامگاهی با نام خواجه اباصلت هروی وجود دارد که با شیخ اباصلت قمی تشابه اسمی دارند .
منبع : qomefarda.ir - shrines.blog.ir
قلعه شوش، بر فراز تپه باستانی آکروپل در نزدیکی کاخ آپادانا (کاخ زمستانی هخامنشی)، حدود 100 سال پیش برای اقامت باستان شناسان فرانسوی و نگهداری از اشیا کشف شده از کاوش هایشان، ساخته شد. این قلعه که به قلعه آکروپل نیز معروف است، به معماری زندان باستیل فرانسه شباهت زیادی داشته و نقشه ای قرون وسطایی دارد.
قلعه شوش ظاهری بسیار قدیمی و تاریخی دارد اما در دوره قاجار ساخته شده است. علت ظاهر قدیمی و تاریخی این قلعه، اول معماری خاص این بنا و دوم مصالح به کار گرفته شده برای ساخت آن است. در ساخت این بنا در دیوارها و حتی کفپوش ها از آجرهای کتیبه دار و مصالح کاخ آپادانا و چغازنبیل و دیگر آثاری که در حفاری ها کشف کرده بودند، استفاده شده است.
ژان دو مورگان باستان شناس فرانسوی از سال 1276 تا 1291 به مدت 15 سال هدایت تیم باستان‌شناسان فرانسوی را در ایران و شوش بر عهده داشت. ساخت قلعه شوش به دستور او و توسط کارگران ایرانی انجام شد. به همین خاطر معماری این قلعه به بناهای قرون وسطایی و زندان باستیل فرانسه شباهت دارد. البته قلعه شوش در برخی قسمت ها دارای سبک ایرانی نیز هست چرا که سازنده آن حاج مصطفی دزفولی معمار بوده است.
پلان قلعه شوش ذوزنقه ای شکل است که قاعده کوچک آن در سمت شمال واقع شده است. دور تا دور آن را راهرویی احاطه کرده و چند ردیف اتاق به سمت حیاط، بر گرد آن قرار گرفته است. تقسیم بندی کلی قلعه با دو حیاط و فضاهای پیرامون این حیاط شکل می‌گیرد. قلعه دارای سه ورودی است که یکی از آنها در حال حاضر مسدود می‌باشد. قلعه شوش همانند قلاع قرون وسطی اروپا از 2 حیاط تشکیل شده که حیاط دوم مرتفع‌تر از حیاط اول است. در زیر حیاط دوم 2 تالار (زیرزمین) تعبیه شده است.
در محوطه قلعه، تعدادی از ابزارآلات مورد استفاده فرانسوی ها در اکتشافات و حفاری هایشان، به نمایش گذاشته شده است. همچنین در دامنه شمالی قلعه باغ موزه شوش قرار دارد. بقایای تاریخی به جا مانده از کاخ آپادانا نیز در باغ موزه قابل مشاهده است.
کاخ آپادانای شوش، کاخ زمستانی پادشاهان هخامنشی و کاخ اصلی داریوش یکم، در محوطه باستانی شوش واقع شده است. گرچه امروزه شبیه یک کاخ نیست و بقایای اندکی از آن باقی مانده است، اما هنوز هم نشانگر تاریخ پرشکوه ایران باستان است.
کاخ آپادانا در نزدیکی قلعه شوش و موزه شوش قرار دارد. بعد از بازدید از کاخ آپادانا با کمی پیاده روی می توانید از موزه شوش و قلعه شوش بازدید نمایید. بخشی از بقایای کشف شده از این کاخ در موزه شوش و باغی که این موزه در آن واقع شده، نگهداری می شود.
کاخ آپادانای شوش در حفاری‌های بین سال‌های 1311 تا 1314 توسط تیم باستان شناس فرانسوی، از زیر خاک بیرون آورده‌شد. همین گروه باستان شناسی برای اقامت خود و نگهداری از اشیا کشف شده شان ، در کنار کاخ آپادانا، قلعه شوش را بنا کردند و در ساخت قلعه شوش از مصالح کاخ آپادانا، چغازنبیل و ... استفاده کردند. همچنین بخش مهمی از بقایای کاخ آپادانا را با خود به فرانسه بردند که در حال حاضر در موزه لوور نگهداری می شوند.
کاخ آپادانای شوش به فرمان داریوش بزرگ در حدود سال های 512 تا 518 پیش از میلاد بنا شده است. این کاخ در زمان اردشیر اول دچار آتش سوزی شد و در زمان سلطنت اردشیر دوم تجدید ساختمان و تعمیر یافت. اما بعد از آن، زمان تخریب کاخ آپادانای شوش مشخص نیست. البته عمر کاخ آپادانا به بیشتر از یک سده نمی رسد. بعد از تخریب این کاخ، پس از مدتی هم شهر دیگری بر روی بقایای کاخ آپادانا تشکیل شد و دیگر اثری از این کاخ هخامنشی نبود.
کاخ آپادانای شوش به مساحت 10 هکتار احداث شده است. معماری این کاخ مشابه تخت جمشید در استان فارس است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این کاخ از تالارهای متعددی از جمله حرم سرا، دروازه، کاخ پذیرایی، تالار بار عام و سه حیاط مرکزی تشکیل شده است. تزئینات داخلی کاخ آپادانا با آجر لعابدار است با طرحی از سپاه جاویدان، نیلوفر آبی و شیر بالدار. این کاخ شامل شش حیاط است که سه تای آنها از سایرین بزرگ‌تر بوده و گویا روشنایی و تهویه‌ی تالار‌ها از طریق این حیاط‌ها تامین می‌شده است.
کاخ آپادانای شوش بر روی صفه ای مصنوعی بنا شده است. این صفه مصنوعی در شهری محروم از سنگ، با استفاده از آجرهای خام (خشت) ساخته شده است. داریوش در کتیبه ی خود در خصوص این کاخ می گوید که دستور داده بوده برای پی ها زمین را تا ژرفنایش گود کنند و خاک آن را بردارند. سنگ ستون های کاخ آپادانای شوش بر طبق نوشته های داریوش، از روستایی به نام ابیراد واقع در ایلام آورده شده است. توده های بزرگ سنگ که بی تردید به صورت الوار تراشیده و بریده شده بوده ، به وسیله طراده هایی حمل و نقل می شده است که گاوهای کوهی تنومد آن ها را می کشیده اند.
شهر تاریخی شوش با آرامگاه دانیال نبی، یکی از پیامبران بنی اسرائیل در قرن هفتم پیش از میلاد، شناخته می شود. بنای مقبره دانیال نبی از تمام نقاط شوش قابل مشاهده است و معماری مخروطی شکل این گنبد جلوه خاص و متفاوتی را برای شهر به وجود آورده است.
حضرت دانیال، حاکم تمام سرزمین بابل بودند و پس از فتح بابل توسط کوروش کبیر پادشاه هخامنشی، به همراه گروهی از یهودیان ایران مهاجرت کرده و تا پایان عمرشان در ایران و شوش زندگی می کنند. پس از فوت ایشان ، به رسم بزرگان آن زمان جسد آن بزرگوار را به صورت مومیایی شده در آرامگاهش قرار می‌دهند.
در سال شانزدهم هجری قمری، یعنی پس از اینکه آخرین جنگ بین سپاه اسلام و ایرانیان (جنگ شوشتر یا جنگ هرمزان) به پایان رسید. فرمانده سپاه اسلام حین بازگشت جسد مومیایی شده‌ای را می‌بیند و از مردم سؤال می‌کند. مردم که از مقام و مرتبه حضرت آگاهی نداشته‌اند می‌گویند چیزی نیست که به درد شما بخورد این جسد را هر وقت ما احتیاج به باران داشته باشیم جسد را از آلونک بیرون می‌آوریم و به حکم خداوند باران می‌بارد و هر وقت آن را داخل می‌بریم باران تمام می شود. به همین خاطر دانیال نبی به پیامبر باران نیز منتسب شده اند.
فرمانده سپاه اسلام به خلیفه وقت نامه می‌نویسد که جسدی مومیایی شده در شیشه‌ای بلورین در منطقه شوش پیدا شده است. خلیفه از شناسایی آن عاجز می ماند به نزد حضرت علی (ع) می‌روند و جریان را سوال می کنند. حضرت علی(ع) می‌فرماید که این جسد برادرم حضرت دانیال است و دستور می‌دهد که به روش مسلمین غسل می‌کنند و سپس کفن کنند و رو به قبله دفن کنند. همچنین دستور دادند آب رودخانه را از روی قبر عبور دهند تا نگهبانی باشد برای قبر تا دست کسی به آن نرسد.
در سال 1249 شمسی پس از سیلی که بنای آرامگاه دانیال نبی را تخریب کرد، فردی روحانی به اسم جعفر شوشتری دستور داد تا برای این پیامبر آرامگاهی جدید ساخته شود. به علت وقوع سیل و ویرانی در آن زمان، به درستی مشخص نشده است که بنای اولیه آرامگاه به چه صورت بوده و چه کسانی آن را ساخته بودند.
روی بنا گنبدی مخروطی شکل با فرم پله‌ای ساخته شده که از معماری بومی منطقه الهام گرفته است. گنبد آرامگاه دانیال نبی که ویژه ترین بخش این بنا است، اورچین و دو پوسته است و در حدود 20 متر ارتفاع و حدود 5 متر قطر دارد که در آن از تقسیم نیروها به وسیله آهیانه استفاده شده تا عمر گنبد افزایش پیدا کند. گفته می شود که این گنبد در سال 1297 خورشیدی در دوره قاجار ساخته شده است.
داخل بنا، در قسمت ضریح دیوارها آینه کاری شده و بقیه قسمتها کاشی کاری شده اند. این آرامگاه دو حیاط دارد که در وسط حیاط اصلی اش حوض و در اطراف آن اتاق هایی برای استراحت زائران قرار داده شده است. سمت غربی آرامگاه پوشیده از کاشی کاری‌های ایرانی اسلامی است و در سمت شرقی آن دو مناره به ارتفاع حدود 10 متر در دو طرف قرار گرفته است. طبق چیزی که بر روی مناره ها حک شده قدمت آن ها به سال 1330 هجری قمری (1291 خورشیدی) برمی گردد.
سازه های آبی شوشتر ، حاصل مهندسی دوران هخامنشیان و ساسانیان در دل شهر شوشتر است. این سازه های تاریخی مجموعه‌ای به هم پیوسته از 13 اثر تاریخی شامل پل ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌های دست کند و تونل‌های عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر از حدود 2000 سال پیش تا کنون به خوبی کار می کنند و در برابر حوادث دوران پابرجا مانده اند.
دشت خوزستان که در پائین دست کوه های بلند و برف گیر زاگرس جای گرفته و از جنوب به خلیج فارس راه می برد، از جمله معدود مناطق پرآب ایران است و بزرگترین رودهای دائمی ایران یعنی کارون ، کرخه و دز در این استان جریان دارند. رودخانه گرگر که شاخه ای از رود کارون است، درست از میان شهر شوشتر عبور می کند و سازه های آبی شوشتر بر روی شاخه گرگر بنا شده اند.
در مناطقی چون شوش و شوشتر، آبرفت این رودها ، زمین را مستعد کشاورزی در مقیاس وسیع کرده است. اما بهره گیری موثر از آب مستلزم مهندسی پیچیده ای است که طی هزاران سال در این نواحی شکل گرفته است. این مهندسی که سرآغاز آن را باید به دوران ایلامی (پیش از میلاد) نسبت داد، سه وظیفه دارد : اول، مهار کارون و جلوگیری از طغیان های مخرب آن. دوم، تامین و توزیع آب برای زمین های کشاورزی و سوم، بهره گیری از نیروی آب برای صنایع وابسته به کشاورزی.
مادام ژان دیولافوآ ، باستان شناس نامدار فرانسوی ، در سفرنامه ی خود از این محوطه به عنوان مهم ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد کرده است. این سازه ها آب رود کارون را میان تمامی نقاط شوشتر و شهر های اطراف تقسیم می کرد. پیشینه ی ساخت آسیاب ها وتونل های این محوطه به دوران هخامنشی برمی گردد. آسیاب های موجود در محوطه نیز اکثرا در دوران صفوی ساخته شده و در اثر سیل سال 1342 ویران شده اند. پی ساختمان های موجود مربوط به دوره ساسانی است که در دوران قاجار مرمت و بازسازی شده است.
به دلیل اهمیت این مجموعه آبی، این منطقه از دوران ایلام باستان تا اواخر قاجار، محل استقرار حکومت های محلی بر فراز صخره ی شوشتر بوده است. پس از گذشت 18 قرن از عمر سازه های آبی شوشتر این بناها در سال 2009 میلادی و 1388 شمسی به عنوان دهمین اثر کشوری و دومین اثر استان خوزستان بعد از زیگورات چغازنبیل در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند.
پرستشگاه هندوها یا معبد هندوها یکی از آثار تاریخی و در عین حال جالب توجه شهر بندرعباس است که در خیابان امام خمینی و روبروی بازار روز قرار دارد. ساختمان این معبد، در سال ۱۳۱۰ ه. ق. در زمان حکومت محمد حسن خان سعدالملک حاکم وقت بندرعباس، از محل جمع آوری هدایای هندوها، توسط تجار هندی ساخته شده‌است.
اساس ساختمان این معبد عبارت است از یک اتاق چهارگوش میانی که بر روی آن گنبدی قرار گرفته‌است. سبک معماری این گنبد را مقرنس‌های پیرامونی آن نه تنها از دیگر گنبدهای موجود در سواحل خلیج فارس، بلکه از گنبدهای سراسر ایران متفاوت می‌سازد. طرح این بنا کاملاً از معماری معابد هندی متإثر است. این معبد از جمله نشانه‌های معدود تاریخی بندرعباس است که توجه هر تازه واردی را به خود جلب می‌کند و امروزه در کنار یکی از خیابان‌های اصلی شهر قرار گرفته‌است.
این معبد برای نیازهای هندوهای مقیم شهر بندرعباس که از سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴ هـ / ش سکونت داشته و به کارهای تجاری می‌پرداختند ساخته شد که یکی از نقطه‌های مهم ارتباط فرهنگی و هنری میان ایران و هند است.
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
تپه سیلک یا همان تپه های سیلک کاشان در ضلع جنوبی غربی شهر کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فین یعنی خیابان امیر کبیر واقع شده است که شامل دوتپه شمالی و جنوبی یا همان گورستان الف – ب به فاصله 600 متری از هم می باشد گورستان الف با قدمت 3500 ساله در 200 متری جنوب قرار داشت که امروزه بروی آن بلوار امیرالمومنین کشیده شده است گورستان ب نیز با قدمت 3000 ساله در زیرباغ ها و مزارع کشاورزی ضلع غربی تپه قرار گرفته است و تنها زیگورات سیلک که 15.94 متر از ارتفاع آن باقی مانده است که از سه طبقه سکوی مطبق و یک پاگرد در جنوب سکوی اول و یک راه بالا رو ساخته شده است که در بازسازی جدبد بنای زیگورات این راه به شکل پلکان نشان داده شده است که کهن ترین زیگورات های ایران می باشد و در دوره چهارم در کنار معبد اصلی شهر سیلک بنا شده است.هن ترین مردم دشت نشین، مردم محل سیلک (Sialk) نزدیک کاشان بودند که آثار زندگی ایشان را در آنجا به دست آورده اند. میدان‌گاه باستانی سیلک در منطقه فین کاشان واقع شده است و پیشینه ای نزدیک به هفت هزار سال دارد. تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا نیایشگاه مردمان باستانی بوده است که از گل رس و سفال ساخته شده است.
.jpg?w=215&h=128&mode=crop&quality=90)
دیر آمنا پر گیچ مقدس که کلیسای وانک (هُوسپ آرِماتاتسی مقدس) در آن واقع شده است ، مهم ترین مجموعه مذهبی و فرهنگی ساخته شده توسط ارامنه اصفهان در محله جلفای نو می باشد. این دیر مرکز تربیت کشیش و خلیفه بوده است و به نوعی «حوزه علمیه مسیحی» محسوب می شود. موزه ی کلیسای وانک و کلیسای وانک از بخش های قابل بازدید برای عموم گردشگران در این دیر می باشد.
محله جلفای نو ، محله ای شناخته شده در اصفهان است که ارامنه پس از کوچانده شدن از محل سکونت خود در جلفای نخجوان(کرانه رودخانه ارس) به اصفهان توسط شاه عباس اول ، در این محله زندگی می کنند. آن ها در طول سالیان کوشیده اند که فرهنگ و هنر موطن خود را در این محله پیاده سازی و حفظ کنند و آن را جلفای نو نام گذاری کرده اند.
هنرمندان ارمنی در جلفای نو با بهره جویی از میراث هنری سرزمین آبا و اجدادی خود و تأثیرپذیری از هنر ایرانی به ابداع آثار هنری گوناگون از جمله بنای کلیساها و عمارت های مجلل پرداختند. ارمنیان که در جلفای نخجوان کلیسا و دیری به نام «سورپ آمِناپرگیچ وانک» به معنای دیر ناجی مقدس همگان داشتند در 1605 میلادی نیز در جلفای اصفهان کلیسای کوچکی در دیری به همین نام بنا کردند. ساختمان فعلی آن از 1014 هجری (1605 ميلادی) تا سال 1066 هجری (1655 ميلادی) طول کشيد.
به دلیل اهمیتی که دیر آمنا پر گیچ مقدس از نظر سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای ارمنیان داشته با گذشت زمان تغییراتی را در معماری اولیه ی آن ایجاد کرده اند. مجموعه ی این دیر کلیسای اصلی و صحن آن، ناقوس خانه، کتابخانه، چاپخانه، موزه، برج ساعت، بنای یادبود نژادکشی ارمنیان، مرکز اسناد، اتاق های مخصوص اقامت اسقف و تالارهای اجتماعات است که تمامی این بناها مجموعاً دارای مساحتی بالغ بر 8731 متر مربع است.
کلیسایی که در دیر آمنا پرگیچ قرار دارد به نام کلیسای هُوسپ آرِماتاتسی مقدس است که به کلیسای وانک معروف می باشد. کار ساخت این کلیسا و تزیینات داخلی آن 9 سال به طول انجامید. در کتیبه ی ارمنی ای که بر بالای سردرِ ورودیِ این بنا قرار گرفته آمده است: «کلیسای آمِناپرکیچ در سال 1655م، در دوران پادشاهی شاه عباس دوم و در زمان جاثلیق فیلیپوس، به دست راهب این دیر، خلیفه داوید و با کمکهای مالی مردم جلفا بنا شد...».
کلیسای هُوسپ آرِماتاتسی مقدس یا همان کلیسای وانک ، دارای پلانی مستطیل شکل در جهت شرقی غربی با ابعاد 10.53*14.92متر است که سقف و گنبد آن بر روی قوس هایی که به دیوارهای کلیسا و دو ستون بزرگ متصل به دیوارهای جانبی وصل شده اند تکیه دارد. گنبد اصلی کلیسا دارای دوازده متر ارتفاع و هشت نورگیر است که به صورت دوجداره ساخته شده و فاقد هرگونه تزیینات خارجی است. در سمت غربی گنبد اصلی نیز گنبد قوسی شکل دیگری قرار گرفته.
مصالح به کار رفته در بنا عبارت اند از آجر و خشت. کلیه ی قسمت های داخلی کلیسا با گچ پوشانده و بر روی آنها نقاشی هایی با رنگ روغن و با موضوعاتی از کتاب مقدس ترسیم شده به گونه ای که تمامی سطح دیوارهای داخلی کلیسا پوشیده از نقاشی های بسیار زیباست، اما دیوارهای خارجی هیچ گونه تزیینی ندارند و به صورت قاب بندی هایی با نمای آجری طراحی شده اند.
محراب کلیسا در قسمت شرقی بنا واقع شده و در دو طرف آن اتاقک هایی چهار گوش و در زیر محراب نیز مدفن بانی کلیسا، خلیفه داوید و پدر صنعت چاپ ایران، خلیفه خاچاطور گِساراتسی، قرار گرفته است.
نخستين بنايی که در بدو ورود به دیر آمنا پر گیچ توجه بازديدکننده را به خود جلب می کند ساختمان برج ساعت است که در بالای در ورودی دير قرار گرفته و از سه طبقه تشکيل يافته. در طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن سيصد کيلوگرم نصب شده، که صدای ناقوس آن تا دور دستها شنيده مي شود. اين برج و ساعت را مارديروس هوناتانیان در سال 1931 بنا کرده است.
در سمت شمال غربی محوطه ی حیاط کلیسا بنای یادبود شهدای نسل کشی ارامنه در سال 1915 میلادی بدست دژخیمان دولت عثمانی ترکیه دیده می شود. این بنا در سال 1975 میلادی، در شصتمین سالگرد نسل کشی ساخته شد. بنا در یک محوطه ی مربعی شکل قرار دارد. در مرکز آن چهار ستون افراشته شده اند که در بالا به هم می پیوندند. اطراف این برج تخته سنگ های حکاکی شده با نقوش هنر ارمنی چیده شده اند و در گوشه ی چپ بنا طرح چشمه ی جاویدان قرار گرفته است.
از مهم ترین قسمت های دیر آمنا پر گیچ که برای بازدید عموم طراحی شده و قدمتی 100 ساله دارد ، موزه ی کلیسای وانک یا موزه خاچاطور گِساراتسی است که اشیا با ارزش تاریخی ، فرهنگی و هنری ارامنه در این موزه نگهداری می شود. بنای فعلی موزه کلیسای وانک دارای دو طبقه است و یکی از موزه های جذاب و دیدنی استان اصفهان می باشد. اطلاعات و توضیحات بیشتر درباره این موزه را می توانید در سایت مهنواز مشاهده کنید.
منبع : vank.ir - wikipedia.org
بستن  ورود به مهنواز
نام کاربری (ایمیل شما)
رمز عبور
نام کاربری (ایمیل شما)
کد امنیتی :
ورود
آیا کلمه عبور خود را فراموش کرده اید ؟
ارسال
بازگشت به ورود.
می خواهید ثبت نام کنید ؟ عضویت |